Η Αμφίκλεια βρίσκεται στις βορειοανατολικές πλαγιές του Παρνασσού και απέχει 40 χλμ. από τη Λιβαδιά. Παλιά λεγόταν Δαδί και είναι μια φιλική κωμόπολη, γεμάτη ζωή που έχει καταστήματα, ταβερνάκια, καλόγουστους ξενώνες. Έχει κηρυχθεί Παραδοσιακός Οικισμός από το 2004.
Στην αρχαιότητα υπήρχε εδώ μια πόλη που αρχικά είχε το όνομα Οφιτεία και αργότερα Αμφίκαια. Η πόλη καταστράφηκε μαζί με τις υπόλοιπες πόλεις της κοιλάδας του Κηφισού από τον Ξέρξη το 480 π.Χ. και από τους Θηβαίους το 364 π.Χ. Η ακρόπολη της αρχαίας πόλης εντοπίζεται στο λόφο όπου βρίσκεται σήμερα το νεκροταφείο, μέσα στο οποίο σώζεται ένας μεσαιωνικός πύργος με δύο πατώματα, τετράγωνη κάτοψη και ύψος 11 μέτρα.
Με το όνομα Δαδί το χωριό εμφανίζεται από τα χρόνια του μεσαίωνα.
Η Αμφίκλεια άκμασε ως εμπορικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής και με τα χρόνια δημιουργήθηκαν εδώ μεταξύ άλλων πολλά μικρά μηχανουργεία που κατασκεύαζαν αγροτικά εργαλεία και μηχανήματα στα οποία έκαναν ένα σωρό πατέντες και μετατροπές -μια τέχνη που έκανε διάσημο το χωριό στο πανελλήνιο. Αυτό συνέβη στην εποχή του μεσοπολέμου, αλλά συνεχίστηκε και μετά την δεκαετία του 1950.
Οι τεχνίτες της κωμόπολης ειδικεύτηκαν αρχικά στα μηχανήματα που είχαν σχέση με τον κύκλο του σιταριού. ‘Ετσι εξέλιξαν τις περίφημες «πατόζες», τις αλωνιστικές μηχανές (ο θερισμός αρχικά γινόταν με δρεπάνια) τις οποίες από ρυμουλκούμενες τις μετέτρεψαν σε αυτοκινούμενες. Και επειδή ήταν λίγες και περιζήτητες, οι ιδιοκτήτες τους ταξίδευαν ως τη δεκαετία του 1960 για να αλωνίσουν σε όλη την κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Η αποκορύφωση της Δαδιώτικης ευρεσιτεχνίας είναι τα τροποποιημένα φορτηγά που ονομαζόντουσαν Ταρζάν! Οι άδειες κυκλοφορίας που χορηγούσε το κράτος για αυτά τα οχήματα έγραφαν μάλιστα «όχημα: Ταρζάν, τύπου Αμφικλείας».
Tο μέγεθος της Αμφίκλειας το αντιλαμβάνεστε μόνο αν περπατήσετε στον περιφερειακό δρόμο που περνάει από τον ξενώνα Κυριακή. Υπάρχουν πολλά πέτρινα σπίτια με νεοκλασικά στοιχεία και τοξωτές αυλόπορτες γύρω από την Πάνω Πλατεία και στην οδό Χορευταριάς, όπου βρίσκεται η ομώνυμη κρήνη που χρονολογείται πριν από το 1830.
Στην κεντρική πλατεία υψώνεται το Παπακώστειο Πνευματικό Κέντρο που στεγάζει το Μουσείο Άρτου, το Μουσείο Επαγγελμάτων και τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Αμφίκλειας.
Μια βόλτα αξίζει να κάνετε προς τον σιδηροδρομικό σταθμό, όπου θα δείτε παλιές ντιζελάμαξες του ΟΣΕ.
Ενα κοπιαστικό, αλλά πολύ αναζωογονητικό, περπάτημα είναι μέσα στο ελατόδασος μέχρι το μικρό παλιό μοναστήρι της Αγίας Ιερουσαλήμ του 1200, κτισμένο μέσα σε σπηλιά -όπως λέγεται μάλιστα από Ναίτες Ιππότες. Τη λένε και Αγιαρσαλή. Ρωτήστε τους ντόπιους για οδηγίες και να ξέρετε πως στη διαδρομή θα βρείτε πηγή όπου υπάρχει μια τεράστια καρυδιά με σκιουράκια.
Η μονή Δαδίου
Είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, αλλά οι Δαδιώτες τη λένε και μονή Παναγίας Γαυριώτισσας, όνομα που προήλθε από τους πολλούς γαύρους (Carpinus sp.), τα βαθυπράσινα δέντρα, που υπάρχουν ολόγυρα. Ιδρύθηκε το 1755 και στο καθολικό υπάρχουν τοιχογραφίες του 1756, αρκετά καλά διατηρημένες. Αξίζει να προσέξετε ειδικά αυτές στο νάρθηκα, που απεικονίζουν με μεγάλη γλαφυρότητα σκηνές από τη Δευτέρα Παρουσία. Το καθολικό είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο οκταγωνικό, ο οποίος αναστηλώθηκε μετά το σεισμό του 1842.
Στην επανάσταση του 1821 στη μονή έβρισκαν καταφύγιο χριστιανοί από το Δαδί και εδώ ερχόταν συχνά ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με τους άντρες του. Οι Τούρκοι, με επικεφαλής τον Μεχμέτ αγά, απέκλεισαν εκεί τον Ανδρούτσο τον Νοέμβριο του 1822. Δόθηκε σκληρή μάχη και ο Ελληνας οπλαρχηγός διέφυγε. Οι Τούρκοι όμως κατάσφαξαν τους αποκλεισμένους στη μονή την οποία λεηλάτησαν, και αιχμαλώτισαν τα γυναικόπαιδα.
Η Φτερόλακα του Χιονοδρομικού Κέντρου Παρνασσού ανήκει στον Δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας και απέχει μόλις 17χλμ. από την Αμφίκλεια. Υπάρχουν αυθημερόν ημερήσια δρομολόγια από Αθήνα έως το χιονοδρομικό, με στάση στην Αμφίκλεια, μέσω του Ski Bus Κλαουδάτος.
Το Μουσείο Άρτου
Η ιδέα για τη δημιουργία του Μουσείου ‘Αρτου προήλθε από την τριήμερη γιορτή άρτου που γίνεται από το ’84 στις 21 Νοεμβρίου (γιορτή της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας). Η Αμφίκλεια είχε πάντα ανεπτυγμένη γεωργία και στον κάμπο καλλιεργούσαν σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι. Έτσι οι γυναίκες έφτιαχναν κάθε είδους ψωμιά –τα οποία τα λένε πρεβέντες –και όλα είχαν σχέδια φτιαγμένα με πιρούνι, ή με το κεντηστίρι.
Στο πολύ ενδιαφέρον αυτό μουσείο το ψωμί εξετάζεται σε σχέση με την τοπική κοινωνία, την παράδοση, τα έθιμα. Θα δείτε διάφορα είδη πρεβέντας όπως το ψωμί της παρηγοριάς (για συλλυπητήρια), το λαδόψωμο, του γάμου, με τριαντάφυλλα, της φιλίας.
Το έχει επιμεληθεί η Ακαδημία Αθηνών.
Στο υπόγειο του κτιρίου υπάρχει άλλη μια αίθουσα με εργαλεία επαγγελματιών του 19ου και 20ου αιώνα.
*
Το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς γιορτάζεται με ιδιαίτερο τρόπο στην Αμφίκλεια. Το Σάββατο ανάβουν μεγάλες φωτιές στο χωριό (το έθιμο λέγεται Χέι) γύρω από τις οποίες στήνεται γενναίο φαγοπότι. Την Κυριακή στους δρόμους ψήνεται το πιο μακρύ -όπως ισχυρίζονται οι ντόπιοι- κοντοσούβλι του κόσμου. Την Καθαρά Δευτέρα στα Κούλουμα μοιράζεται σε όλους φασολάδα και νηστίσιμα.
Μια πολύ αξιόλογη γιορτή της γονιμότητας είναι αυτή της Παναγίας της Μισοσπορίτισσας στις 21 Νοεμβρίου Είναι παλαιότατη και κατά παράδοση οι αγρότες εκείνη την ημέρα λένε το παρακάτω στιχάκι: «Το μ’σόσπειρα, το μ’σόφαγα, το μ’σόχω στην κοφ’νίδα..», φράση που ταυτίζεται με την χρονική περίοδο που γιορτάζεται η Μεσοσπορίτισσα: στη μέση τη σποράς, στην μέση της παραγωγής που έχει καταναλωθεί, στη μέση της παραγωγής που έχει αποθηκευτεί.
Αξίζει να αναζητήσετε το πέτρινο γεφύρι Κωμοπύλι, κοντά στα ‘Ανω Καλύβια, πάνω από τον Βοιωτικό ποταμό. Είναι κτισμένο μέσα σε υπέροχο φυσικό τοπίο.
*Τις φωτογραφίες μας παραχώρησε ο Δήμος Αμφίκλειας-Ελάτειας
+
Διαμονή
Ξενώνας Δαδί. Το ανακαινισμένο κτίριο με τον κήπο είναι του 1890 και το περιβάλλει υπέροχος κήπος. Υπάρχουν οκτώ πεντακάθαρα δωμάτια με ξύλινα έπιπλα και αντίκες, καθώς κι ένα όμορφο καθιστικό.
Aπό 90 ευρώ.
Ξενώνας Κυριακή και Junior Suites. O ξενώνας που έφτιαξε η Κυριακή (Σάντυ) Δεληγιώργη έχει καλόγουστη και ευρηματική διακόσμηση, περιποιημένους κήπους, πισίνα. Επίσης, χαγιάτι με απίθανη θέα στην Αμφίκλεια, χαρούμενο καθιστικό και οκτώ δωμάτια το κάθε ένα με διαφορετική επίπλωση. Σε χωριστό κτίριο βρίσκονται οι καλοφτιαγμένες junior σουίτες.
Από 90-100 ευρώ, με πρωινό.
Amfikleia Chalet. Ένα πλήρως εξοπλισμένο σπίτι με δυο υπνοδωμάτια, μέσα σε ωραία φύση. Έχει μοντέρνο ντιζάιν, βεράντες και αυλές.
+
Φαγητό
Mountain Beer house. Εξαιρετική μπυραρία, σε εντυπωσιακό χώρο από πέτρα και ξύλο, που έχει και κήπο.
Τηλ. 22340 23150
Δαδί. Για ψητά και μαγειρευτά, στην πλατεία της Αμφίκλειας.
Τηλ: 2234023133
The Factory. Καφέ-μπαρ που σερβίρει και διάφορα σνακς. Οργανώνει live βραδιές.
Τηλ. 22340 23414
