Ρετρό καφενεία δίπλα στη θάλασσα και fine dining εστιατόρια που διευρύνουν τα όρια της αθηναϊκής γαστρονομίας, boutique συγκροτήματα κατοικιών με πρωτοποριακές εισόδους και προσφυγικά χαμόσπιτα με κήπους και πηγάδια.
Δρόμοι με φουντωτές νεραντζιές μπροστά από παλιά ψιλικατζίδικα, αλλά και φραγκοσυκιές δίπλα στα γραφεία δεκάδων ναυτιλιακών εταιρειών. Σχολές καταδύσεων και ταχύπλοων, αλλά και καταστήματα που πωλούν σανίδες για surfκαι windsurf συνθέτουν το ποικιλόμορφο μωσαϊκό της γειτονιάς που περιβάλλει το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Η λέξη ετερόκλητο είναι εκείνη που συναρμόζει τα κομμάτια του παζλ μιας περιοχής που ορίζεται από την Καλλιθέα, συναντά το νερό και πρωταγωνιστούν εντός της το Κέντρο Πολιτισμού και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος.
Αναφερόμαστε στις Τζιτζιφιές – πρώην Αράπικα – που πήραν το όνομά τους από το φυτό με τους εδώδιμους καρπούς που θυμίζει στη γεύση μήλο, και στις επόμενες γραμμές θα ανακαλύψουμε τη σημερινή ιδιάζουσα ταυτότητα της γειτονιάς.
Οι γειτονιές γύρω από το ΚΠΙΣΝ
Περιηγούμαστε μέσα από χορταστικές εικόνες σε δρόμους, στενά περάσματα και ανοιχτές αλάνες για να γνωρίσουμε το σημερινό πρόσωπο της περιοχής. Σε μυρωδιές από πιάτα που αχνίζουν, σε ατελιέ νέων καλλιτεχνών, αλλά και σε εστιατόρια υψηλής ελληνικής γαστρονομίας, τραπέζια γευσιγνωσίας, με φόντο βιβλιοθήκες όπου στα ράφια τους φιγουράρουν φιάλες από τον ελληνικό αμπελώνα, σε παλιούς και νέους χώρους συνάντησης, γεμάτους ιστορίες και, κυρίως, ανθρώπους.
Ξεκινάμε την περιήγησή μας από τον μεγάλο πρωταγωνιστή, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με τις συνεχείς δράσεις πολιτισμού και αθλητισμού, τα ρυθμικά σιντριβάνια, τη Λυρική Σκηνή, τις αίθουσες ανάγνωσης της Εθνικής Βιβλιοθήκης, τις πράσινες μεταλλικές καρέκλες που σηματοδοτούν στάσεις ανάμεσα στα εκατοντάδες είδη φυτών και βοτάνων του Πάρκου.
Ανεβαίνουμε με το ασανσέρ προς το βραβευμένο με δύο αστέρια Michelin«Delta», οι πόρτες του οποίου ανοίγουν μόνο με προκράτηση. Ένα εστιατόριο με ευρύχωρη αίθουσα μίνιμαλ αισθητικής, ψηφιδωτό δάπεδο, έργα τέχνης διάσπαρτα στον χώρο και πιάτα υψηλής γαστρονομίας με μεσογειακή αύρα, όπως ο βρώσιμος φωτεινός ηλίανθος μέσα στο μαύρο πιάτο με τη γήινη υφή ή εκείνο που ανάμεσα σε μικρές πέτρες ξεπροβάλλει ένας αχινός.
Συνεχίζουμε προχωρώντας (σε μια νοητή) ευθεία από το πάρκινγκ του ΚΠΙΣΝ προς την οδό Πεισιστράτου, όπου θα βρούμε το «Warehouse Edge», με την αυλή, τα παλιομοδίτικα ασπρόμαυρα πλακάκια, την πληθωρική κάβα που διατρέχει μέσα από φιάλες και γεύσεις τους αμπελώνες της Καλιφόρνιας, του Νέου Κόσμου αλλά και της Ελλάδας, την αγάπη για τον ποιοτικό καφέ και τους ταιριαστούς γευστικούς συνδυασμούς για brunch.
Λίγο πιο κάτω, στον ίδιο δρόμο, συναντάμε τη «Βαΐτσα». Το μικρό «γουάιν μπαρ», όπως αναγράφει η επιγραφή του, τιμά με το όνομά του το γαϊδουράκι του παππού των ιδιοκτητών, αφού έτσι θυμούνται την εποχή που τους μετέφερε στα αμπέλια που βρίσκονταν λίγα μέτρα έξω από το σημερινό ΚΠΙΣΝ.
Στα τραπεζάκια του ξεκινάμε ένα γευστικό ταξίδι μέσα από ενδιαφέρουσες ετικέτες κρασιών, επιλεγμένα αλλαντικά και παλαιωμένα τυριά από την Ελλάδα και το εξωτερικό, υπό τους ήχους μουσικών επιλογών από την Αθήνα του ’30 και του ’40.
Η αίσθηση νοσταλγίας μάς συντροφεύει στην περιήγησή μας στους γύρω δρόμους που θυμίζουν σκηνικό από άλλη εποχή. Τότε, στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, η τοποθεσία αυτή αποτελούσε ένα από τα πιο γνωστά παραλιακά μέρη με αμμουδιά, που αργότερα μπαζώθηκε. Λογιών λογιών ψαροταβέρνες ανέδιδαν λαχταριστές μυρωδιές από τηγανητό ψάρι, θαλασσινά και ούζο. Μέχρι και τη δεκαετία του 1970 στις Τζιτζιφιές υπήρχαν και πολλά λαϊκά κέντρα, με το ρεμπέτικο ρεπερτόριο να κυριαρχεί, μιας και στην περιοχή είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Ούτε σήμερα, πάντως, λείπουν οι ψαροταβέρνες. Ξεχωρίσαμε ορισμένες, όπως τον «Θαλασσινό» κάτω από την οδό Λάμπρου Κατσώνη για το αίσθημα γειτονιάς που μεταδίδει. Ένα φημισμένο ταβερνάκι με βεραμάν καρέκλες για τους λάτρεις των φρέσκων ντόπιων ψαριών και προϊόντων του βυθού. Στέκι ψαροφαγάδων από το 1989 με δεξιοτέχνη ψήστη. Η αυλή του, που παλαιότερα έβλεπε στον Ιππόδρομο, σήμερα έχει θέα στο ΚΠΙΣΝ.
Το φαγητό συνεχίζεται και πίσω από το Ωνάσειο με τους ψαρομεζέδες της «Αντωνίας». Ένα στέκι που θυμίζει δεκαετία του ’60, τόσο στην όψη όσο και στο μενού, με σαγανάκι, γεμιστές πιπεριές Φλωρίνης, ντολμαδάκια, συναγρίδα, κουτσομούρες και μπακαλιαράκια. Αλλά και την ψαροταβέρνα «Άργουρα», που αγαπά τα φρέσκα ψάρια, τα όστρακα και τις γκόγκλιες, παραδοσιακό ζυμαρικό της Εύβοιας που εδώ συνοδεύει τις φρέσκες καραβίδες.
Και φυσικά στον «Πεζούλα», το κουτούκι που λειτουργεί από το 1951 και φημίζεται για τη βελουτέ κακαβιά με το φρυγανισμένο ψωμί στο πλάι – μια συνήθεια που ξεκίνησε από τους ξενύχτηδες που εξορμούσαν από τα κοντινά λαϊκά κέντρα διασκέδασης. Δεν ξεχνάμε βέβαια «Γιαγιά Ελισάβετ», την ψαροταβέρνα που άνοιξε η θρυλική γιαγιά που ήρθε από τον Πόντο σερβίροντας νοστιμιές.
Στα σημεία ενδιαφέροντος που δεν πρέπει να χάσετε στην περιοχή συγκαταλέγονται το Ίδρυμα Ευγενίδου, η σύγχρονη βιβλιοθήκη του με τις έντυπες και ψηφιακές συλλογές σε επιστημονικούς και ναυτιλιακούς τομείς και ένα από τα μεγαλύτερα ψηφιακά πλανητάρια στον κόσμο. Αλλά και το Μουσείο Αφής που απευθύνεται σε ανθρώπους με προβλήματα όρασης και όχι μόνο και περιέχει, μεταξύ άλλων εκθεμάτων, τη μηχανή που τύπωσε το πρώτο βιβλίο στην Ελλάδα σε γραφή Μπράιγ και έναν ανάγλυφο χάρτη της χώρας, ώστε να μπορούν να τον «διαβάσουν» επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Πριν κατευθυνθούμε προς την Καλλιθέα, κάνουμε στάση στο «Jardin» για να πιούμε καφέ και ζεστή σοκολάτα βλέποντας τους τολμηρούς μέσα από τα παράθυρα να γυμνάζονται στο κολυμβητήριο και στην ανοιχτή πισίνα του Δημοτικού Πάρκου Αθλητισμού και στη συνέχεια περνάμε από τον «Λευτέρη» για παραδοσιακό αθηναϊκό σουβλάκι, όπως του πρέπει, χωρίς τζατζίκι ή σος.
Οι γειτονιές πηγαίνοντας προς Καλλιθέα
Ανεβαίνοντας προς την Καλλιθέα, οι δρόμοι με τις νεραντζιές, τα παλιά καφενεία και τον Ιερό Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος θυμίζουν συνοικίες όπως τα Πετράλωνα και το Γκύζη. Ανεβαίνοντας τα ζικ ζακ σκαλάκια, αναζητούμε μέσα από πάρκινγκ και παλιά κτίρια το «Μίτο», τον αυθεντικό κρητικό καφενέ με τις ανεπιτήδευτες γεύσεις. Εδώ τα λαχταριστά μαγειρευτά, οι κρητικοί μεζέδες, τα μυζηθροπιτάκια και το ρακί έχουν την τιμητική τους.
Ο γαστρονομικός χαρακτήρας των τριγύρω δρόμων καθρεφτίζεται και στο ρώσικο παντοπωλείο «Αστάνα» με τη μικρή βιτρίνα όπου παρελαύνουν αφράτα πιροσκί για λίγες μόνο ώρες, καθώς μέχρι το μεσημέρι έχουν εξαφανιστεί. Σπιτικός πουρές, σοταρισμένο λάχανο με κρεμμύδι και καρότο, αβγό με φρέσκο κρεμμυδάκι, σπανάκι και ανθότυρο και μοσχαρίσιος κιμάς κάνουν το δημοφιλές street food που μοιάζει με λουκουμά πέρα για πέρα νόστιμο.
Στη γύρω περιοχή θα βρείτε αρκετά ακόμα παντοπωλεία με ρώσικα προϊόντα – τις γεύσεις αυτές έφεραν μαζί τους οι Πόντιοι που ζούσαν στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Ανάμεσά τους ξεχωρίσαμε το μπακαλικάκι «Gastronom». Συσκευασίες που θυμίζουν εποχές πρότερες, γραμμένες σε κυριλλικό αλφάβητο, ευκαιρίες για οικονομικό και παράλληλα ποιοτικό μπρικ και χαβιάρι, βότκα, ρώσικη σαμπάνια, αλλαντικά και τουρσιά, ικανά να δώσουν άλλη γεύση στα πιάτα και τα τραπέζια μας.
Εξίσου ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι και το «Γυναικείο καφενείο» με την κόκκινη επιγραφή και σήμα του ένα cupcake. Στο ψηλοτάβανο εσωτερικό, που θυμίζει σαλόνι σπιτιού, μια αλλόκοτη μίξη vintage αντικειμένων και επίπλων, μιας βιτρίνας με παραδοσιακά ποντιακά πιροσκί, τσαγιού που σερβίρεται σε ρώσικα πορσελάνινα φλιτζάνια και ενίοτε πιάτων με χειροποίητα τορτελίνια ενώνεται με πολλές βαθιά ανθρώπινες ιστορίες.
Το καφενείο, ένα εγχείρημα της Νάντιας Αβιτίδου, δημιουργήθηκε μέσα από τον Πολιτιστικό και Φιλανθρωπικό Σύλλογο Γυναικών «Ελπίδα Μάνας» με σκοπό να προσφέρει βοήθεια και ένα καταφύγιο σε γυναίκες, μητέρες, μετανάστριες με ψυχολογικά ή οικονομικά προβλήματα. Ακριβώς απέναντι, λειτουργεί και ένας χώρος όπου οι γυναίκες εκπαιδεύονται στην παραγωγή διάφορων χειροποίητων προϊόντων, από κεντήματα έως τορτελίνια.
Από τη γειτονιά ωστόσο δεν λείπουν επίσης οι χώροι που έχουν μια φρεσκάδα και μια οπτική σημερινή και σύγχρονη. Για παράδειγμα, εδώ βρίσκεται και η φυσική έδρα του κατά τα άλλα ψηφιακού Oenos & Co που μας βοηθά να επιλέξουμε κρασί από κάθε ελληνικό αμπελώνα. Στον φυσικό του χώρο, στην Καλλιθέα, πραγματοποιούνται σεμινάρια και γευσιγνωσίες σε έναν μοναστηριακό πάγκο περιτριγυρισμένο από φυτά, βιβλιοθήκες γεμάτες με φιάλες, χρωματιστούς οινικούς χάρτες αλλά και με την παρουσία ειδικών καρτών για αναλυτικές γευστικές σημειώσεις.
Στο όμορφο βιβλιοκαφέ «Koukoubook» με την ευρύχωρη αυλή, τις χρωματιστές καρέκλες, τις μεγάλες βιβλιοθήκες και τη χαλαρή ατμόσφαιρα, ενώνονται δύο αγαπημένες συνήθειες που ταιριάζουν απόλυτα μεταξύ τους, τα βιβλία και τα ροφήματα.
Επιπλέον, αυτές τις ημέρες, ο Cacao Rocks διαμορφώνει τον νέο του χώρο, το ατελιέ-σπίτι που μετέφερε από το αγαπημένο του υπόγειο στου Ψυρρή, βάζοντας τις τελευταίες «πινελιές», με την κυριαρχία των τεσσάρων χρωμάτων στους καμβάδες, και δηλώνει πάντα έτοιμος να εξερευνήσει νέες οπτικές, όπως και εμείς.
