Τόσο η νησιωτική όσο και η ηπειρωτική Ελλάδα διατηρούν την παράδοση ζωντανή, αναβιώνοντας κάθε χρόνο πασχαλινά έθιμα που αξίζει να βιώσει κάποιος έστω και μια φορά. Άλλωστε, όλα αποτελούν στοιχεία ιστορίας και πολιτισμού, τα οποία φέρνουν κοντά οικογένειες, συγγενείς, φίλους και ταξιδιώτες. Αν και κάθε τόπος έχει κάτι ξεχωριστό να παρουσιάσει, επιλέξαμε κάποια από τα πιο όμορφα πασχαλινά έθιμα, τα οποία μπορεί να είναι η αφορμή για να ταξιδέψετε ανά την Ελλάδα.
Mπότηδες στην Κέρκυρα
Η Κέρκυρα φημίζεται για το Πάσχα της και πάντα σφύζει από κόσμο τη συγκεκριμένη περίοδο. Ξεκινώντας από το Μεγάλο Σάββατο, στις 6 πρωί, στον Ναό της Παναγίας των Ξένων, γίνεται προσομοίωση σεισμού, ως αναπαράσταση του σεισμού που οι Γραφές έχουν καταγράψει την Ανάσταση.
Μετά την περιφορά του Επιταφίου από τον Άγιο Σπυρίδωνα, τον πολιούχο της Κέρκυρας, κατά τις 11 π.μ., ακούγονται οι καμπάνες της πρώτης Ανάστασης και ξεκινά, το έθιμο των Μπότηδων. Κατά τη διάρκεια του διάσημου εθίμου, μεγάλα κανάτια –πολλές φορές ζωγραφισμένα και στολισμένα- γεμάτα με νερό εκτοξεύονται από τα μπαλκόνια με σκοπό να σπάσουν και να φύγει το κακό.
Τα πλήθη παρακολουθούν με ενδιαφέρον και ενθουσιασμό, χειροκροτώντας το κάθε σπάσιμο. Ταυτόχρονα η φημισμένη Φιλαρμονική της Κέρκυρας συνοδεύει τις ρίψεις με χαρούμενα εμβατήρια.
Σπάσιμο πήλινου αγγείου στη Λευκάδα
Το «λευκό πετράδι» της Επτανήσου, φοράει τα ανοιξιάτικα και μας προσκαλεί σε ένα Πάσχα πλουμιστό, που συνδυάζει την παράδοση με τον παλμό ενός ταξιδιωτικού προορισμού για όλες τις εποχές. Tη Μεγάλη Παρασκευή, στην κορύφωση του Θείου Δράματος, ντόπιοι και επισκέπτες σιωπηλά και με κατάνυξη, κρατώντας φαναράκια, κατακλύζουν τις εκκλησίες για να συμμετάσχουν στην περιφορά των Επιταφίων. Επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η πόλη της Λευκάδας.
Από νωρίς πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στον πεζόδρομο και την Κεντρική Πλατεία για να παρακολουθήσουν την περιφορά των Επιταφίων και να ακούσουν ύμνους από τις μικρές εκκλησιαστικές χορωδίες.
Τη θλίψη της Μεγάλης Εβδομάδας έρχεται να διώξει το Πασχαλινό έθιμο «το Κομμάτι». Μόλις σημάνει η πρώτη καμπάνα του Μεγάλου Σαββάτου στις 12 το μεσημέρι, οι κάτοικοι συνηθίζουν να πετούν από ψηλά με δύναμη, για να κάνει κρότο και να σπάσει το πένθος της Μεγάλης Εβδομάδας, ότι «αγγείο» (πήλινο δοχείο όπως παδέλα, λαήνι σκ’τέλα, μπότη, π’νιάτα, πιάτο) υπάρχει διαθέσιμο. Το έθιμο σχετίζεται με την ψαλμική φράση, που αναφέρεται στην Ανάσταση του Χριστού: «Και συντρίψεις αυτούς ως σκεύη κεραμέως». Το έθιμο αναβιώνει ο Δήμος Λευκάδας σε συνδιοργάνωση με την Φιλαρμονική Εταιρία Λευκάδος, η οποία παιανίζει στους δρόμους της πόλης το «Εωθινόν», ειδικό εμβατήριο που συνέθεσε ο Βαυαρός Αρχιμουσικός της Α. Σάϊλερ (1865).
Θαλασσινός Επιτάφιος στην Ύδρα
Το εμβληματικό και πανέμορφο νησί του Αργοσαρωνικού φημίζεται για ένα ιδιαίτερο Πάσχα που, φυσικά, διατηρεί τη στενή σύνδεσή του με τη θάλασσα. Το έθιμο θέλει την περιφορά του Επιταφίου να πραγματοποιείται μέσα στο νερό και την συνοικία Καμίνια. Ουσιαστικά, η επαφή του Επιταφίου με το νερό συμβολίζει την ευλογία τόσο του τόπου όσο και ανθρώπων που ασχολούνται με τη θάλασσα, όπως οι ναυτικοί ή οι σφουγγαράδες. Κατά τη διάρκεια του εθίμου, διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου δημιουργώντας ένα πολύ ατμοσφαιρικό σκηνικό.
Το έθιμο χρονολογείται από το 1923. Τότε, οι σφουγγαράδες της περιοχής αναχωρούσαν με τα καΐκια τους μετά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως και συνήθιζαν να επιστρέφουν την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Την Ανάσταση το γραφικό λιμάνι της Ύδρας φωτίζεται από τα πολύχρωμα πυροτεχνήματα, όσο τα φωταγωγημένα πλοία ρίχνουν φωτοβολίδες και ανοίγουν τις σειρήνες τους. Το Πάσχα ολοκληρώνει χαρμόσυνα και δυναμικά τον κύκλο των εθίμων στο νησί με το κάψιμο του Ιούδα στην προκυμαία του λιμανιού. Το ομοίωμα του Ιούδα ανατινάζεται, χρωματίζοντας τον ουρανό.
Ανάσταση με αερόστατα στο Λεωνίδιο
Στο Λεωνίδιο θα παρακολουθήσετε ένα από τα πιο ιδιαίτερα πασχαλινά έθιμα. Την Ανάσταση με τα αερόστατα, για την οποία χιλιάδες ταξιδιώτες προσεγγίζουν τη Νότια Κυνουρία. Το Μεγάλο Σάββατο στη Φάμπρικα Πολιτισμού μαζεύονται οι κάτοικοι για να δουν το μεγάλο αερόστατο, πάνω στο οποίο έχει γραφτεί ένα μήνυμα που θα στολίσει τον ουρανό την Ανάσταση.
Τα μεσάνυχτα, αφού σημάνουν οι καμπάνες της Ανάστασης περίπου 1.000 αερόστατα απογειώνονται στον νυχτερινό ουρανό για να αγγίξουν τ’ αστέρια. Οι φωτιές που κινούν τα αερόστατα μπορούν να γίνουν ορατές μέχρι τις Σπέτσες και το Ναύπλιο.
Το Άγιο Φως έδωσε ώθηση στα αερόστατα, που έχουν προετοιμάσει οι νέοι του Λεωνιδίου, να πετάξουν, μεταδίδοντας το μήνυμα της κάθε Ανάστασης, της αναγέννησης και της ζωής. Τα πασχαλινά αερόστατα συνεχίζουν να πετούν και την Κυριακή του Πάσχα με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής και ντόπιων εδεσμάτων.
Αδώνια στις Σέρρες
Ταξιδεύοντας στη βόρεια Ελλάδα, συναντάμε τα «Αδώνια» στις Σέρρες. Τη Μεγάλη Παρασκευή, στη συνοικία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, κατά την περιφορά του Επιταφίου είθισται κάθε νοικοκυρά να ετοιμάζει ένα μικρό τραπέζι –το οποίο τοποθετεί στην είσοδο του σπιτιού- με θυμίαμα και την εικόνα του Εσταυρωμένου, η οποία περιβάλλεται από λουλούδια και πασχαλιές.
Επιπλέον, συνηθίζεται να υπάρχει ένα πιάτο με κριθάρι, φακή, σουσάμι κ.λπ. που συμβολίζει τους «κήπους του Αδώνιδος». Σύμφωνα με την παράδοση, οι κήποι παραπέμπουν στα νιάτα, τα οποία διαρκούν λίγο και χάνονται άδικα, όπως ο Άδωνις πέθανε από δάγκωμα κάπρου. Ταυτόχρονα, το έθιμο αυτό λέγεται ότι ευλογεί τις σοδειές, φέροντας ευημερία και πλούτο.
