Η χαρισματική κόκκινη ποικιλία δεν είναι μόνο η πιο πολυφυτεμένη στην Ελλάδα, αλλά και μία από τις πιο πολυδιάστατες. Μπορεί να δώσει ερυθρά φρέσκα κρασιά, αλλά και πιο συμπυκνωμένα βαθιάς παλαίωσης ή σπάνια λευκά blanc de noir, ενώ δεν λείπουν οι γλυκές, οι αφρώδεις και οι σαγηνευτικές ροζέ εκδοχές.
Το Αγιωργίτικο μας ταξιδεύει στη Νεμέα
Πατρίδα του Αγιωργίτικου είναι η Νεμέα, η μεγαλύτερη ζώνη Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης κόκκινου κρασιού στην Ελλάδα από το 1971, την οποία πολλοί αποκαλούν Μικρή Βουργουνδία. Σύμφωνα με τη μυθολογία, εδώ ο Ηρακλής, ο μέγιστος των ηρώων, σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, φόβο και τρόμο των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, κάνοντας έτσι τον πρώτο του άθλο στο δρόμο που συνέδεε την Κόρινθο με το Άργος. Σε ανάμνηση αυτού, οι αρχαίοι Έλληνες διοργάνωναν κάθε τέσσερα χρόνια λαμπρούς αγώνες, τα περίφημα Νέμεα, στους οποίους συμμετείχαν αθλητές από όλο το γνωστό τότε κόσμο. Στη θέση της σύγχρονης Νεμέας ήταν χτισμένη από την εποχή της Καθόδου των Δωριέων η Φλιασία, μια πλούσια πόλη χάρη στο κρασί της, τον ξακουστό Φλιάσιο Οίνο που, σύμφωνα με το θρύλο, έπινε ο Αγαμέμνονας στις Μυκήνες.
Η οινική παράδοση της περιοχής δεν σταμάτησε ούτε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Στις δυτικές πλαγιές του Προφήτη Ηλία, μάλιστα, ιδρύθηκε ο οικισμός του Αγίου Γεωργίου, που κάποια στιγμή χάρισε το όνομά του στο κρασί. Ο «μέλας οίνος του Αγίου Γεωργίου», με τη σειρά του, βάφτισε την τοπική ποικιλία Αγιωργίτικο, ενώ το ίδιο το χωριό μετονομάστηκε σε Νεμέα το 1840. Δεκαεπτά χωριά απαρτίζουν την αμπελουργική ζώνη της Νεμέας, ενώ η συνολική έκταση των αμπελώνων σήμερα είναι περίπου 27.000 στρέμματα, με τα αμπέλια να βρίσκονται διάσπαρτα στις πλαγιές των λόφων σε γραμμική διάταξη και υψόμετρα από 230 έως 900 μέτρα περίπου. Τα εδάφη ποικίλλουν από αργιλώδη, αργιλοπηλώδη και αργιλοαμμώδη μέχρι ασβεστολιθικά δίνοντας στα κρασιά ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Λίγα λόγια για την ποικιλία
Το Αγιωργίτικο το συναντάμε και με άλλες ονομασίες, όπως Μαύρο της Νεμέας, Νεμεάτικο και Αίμα του Ηρακλή. Είναι πολύ παραγωγικό, αλλά και ιδιαίτερα ευαίσθητο ταυτόχρονα στον περονόσπορο, στην ξηρασία και στον παγετό. Ωριμάζει όψιμα, κάτι που σημαίνει ότι κινδυνεύει από τις φθινοπωρινές βροχές. Οι ρώγες του έχουν μέτριο μέγεθος, σχετικά μαλακή σάρκα και παχύ μαυροκόκκινο φλοιό. Συνήθως δίνει κρασιά μέτριου σώματος και οξύτητας, με βελούδινες και απαλές τανίνες, όταν τα σταφύλια οινοποιηθούν σωστά. Οι θερμότερες περιοχές της Νεμέας, χαμηλά στις πλαγιές, χαρίζουν στο Αγιωργίτικο πλούσια αρώματα μαρμελάδας και σχετικά υψηλό αλκοόλ. Τα σταφύλια από τις ψηλότερες πλαγιές έχουν δροσερή οξύτητα, πιο άγριες τανίνες και λιγότερο αλκοόλ, λόγω της χαμηλότερης περιεκτικότητας σακχάρων.
Ένα σταφύλι, χίλια πρόσωπα
Σε γενικές γραμμές, η αρωματική παλέτα του Αγιωργίτικου είναι φρουτώδης. Τα φρέσκα ερυθρά, τα αφρώδη και τα ροζέ διαθέτουν χαρακτηριστικά αρώματα από φράουλα, κεράσι, βατόμουρο, φραγκοστάφυλο, δαμάσκηνο και μια ιδέα από καραμέλα βουτύρου, ενώ στα βαρελάτα κόκκινα –που έχουν ωριμάσει στο βαρέλι τουλάχιστον για ένα έτος– πρωταγωνιστούν η μαρμελάδα κόκκινων φρούτων, τα γλυκά μπαχάρια, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί και ο καπνός. Τα γλυκά επιδόρπια κρασιά (λιαστά ή ενισχυμένα) από Αγιωργίτικο ξεχωρίζουν για τα αρώματα σταφίδας, καφέ και αποξηραμένου δαμάσκηνου. Παρόμοιο χαμαιλεοντισμό παρουσιάζει και στο χρώμα: από λευκό –ναι, υπάρχουν και τέτοια, σπάνια δείγματα, όπως το Blanc de Noir Αγιωργίτικο του οινοποιείου Milia Riza– και απαλό ροδί μέχρι μέτριο τριανταφυλλί, πορφυρό και ρουμπινί, όταν είναι παλαιωμένο. Επιπλέον, ενώ το δίδυμο Νεμέα-Αγιωργίτικο είναι αυτό που έχουμε όλοι στο μυαλό μας, πολλοί παραγωγοί από τη βόρεια Ελλάδα, την Αττική αλλά και την υπόλοιπη περιφέρεια Πελοποννήσου αποφάσισαν να το καλλιεργήσουν, με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Και δεν τελειώνουμε εδώ.
Το Αγιωργίτικο στέκεται πολύ καλά μόνο του, αλλά αγαπά και τα παντρέματα με άλλες ποικιλίες. Ένα από τα πιο συνηθισμένα χαρμάνια είναι αυτό με Cabernet Sauvignon, ενώ δεν λείπουν και οι Super Νεμέες –όπως λέμε Super Tuscans–, που περιέχουν επιπλέον Syrah και Merlot. Συνδυάζεται με Μοσχοφίλερο και Μοσχάτο για να δώσει ζουμερά ροζέ κρασιά, καθώς επίσης με Μαυροδάφνη για κόκκινα.
Το food pairing
Έχοντας στο μυαλό την πολυμορφικότητα του Αγιωργίτικου, εύκολα μπορεί κάποιος να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μπορεί να το ταιριάξει με τα πάντα. Το ροζέ κρασί από Αγιωργίτικο, για παράδειγμα, συνοδεύει εύκολα πιάτα ασιατικής κουζίνας, πικάντικες μακαρονάδες, σούσι, γαρίδες σαγανάκι, αλλαντικά αλλά και τάρτες με κόκκινα φρούτα. Σε αυτή την κατηγορία σημειώστε το Βυσσινόκηπο του Κτήματος Παλυβού, το Αγιωργίτικο Ροζέ Παπαϊωάννου, τον Οδίτη από τη Στροφιλιά, το Κτήμα Δρυόπη από τον Τσέλεπο και το 14-18h της Gaia Wines. Αν είστε λάτρεις των sparkling κρασιών, δεν γίνεται να μη δοκιμάσετε το Amalia Rose Methode Traditionnelle από το Κτήμα Τσέλεπου με τις κομψές φυσαλίδες, την έντονη φρεσκάδα και τα απολαυστικά φρουτώδη αρώματα. Σε περίπτωση που αγαπάτε τα ροζέ και θέλετε να διαπιστώσετε πόσο αγαπά και το Αγιωργίτικο τα χαρμάνια, ειδικά με το Μοσχοφίλερο, ανοίξτε μια Φτέρη από το Οινοποιείο Τρουπή, τις Άκρες του Σκούρα ή το Μελιαστό από το Κτήμα Σπυρόπουλου. Άλλο ένα blend με Αγιωργίτικο, με Grenache και Syrah αυτήν τη φορά, στα πρότυπα της Προβηγκίας, είναι το Idylle d’Achinos La Tour Melas.
Τα φρέσκα κόκκινα Αγιωργίτικα ταιριάζουν πολύ με ελαφριά πιάτα κρεατικών αλλά και ψάρια, ειδικά όταν τα τελευταία είναι μαγειρεμένα στο φούρνο με κρεμμύδια και ντομάτα. Τέ[1]τοιο παράδειγμα αποτελεί η Geometria Αγιωργίτικο Lafazanis, με χαρακτηριστικό πλούσιο κόκκινο φρούτο, κομψές τανίνες και ντελικάτα αρώματα χάρη στην απουσία βαρελιού. Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται οι πληθωρικές βαρελάτες Νεμέες, που ζητούν σιτεμένες σταβλίσιες μπρι[1]ζόλες, λουκάνικα, αλλαντικά, αγριογούρουνο με δαμάσκηνα, μοσχαράκι Bourguignon, σπαγγέτι Amatriciana, αρνί στο φούρνο, σουτζουκάκια με πιλάφι και άλλες παρόμοιας θαλπωρής γεύσης. Βάλτε στη λίστα σας –και θα μας θυμηθείτε– το Μονοπάτι και το Le Sang de la Pierre του Αϊβαλή, το Κτήμα Δρυόπη Reserve, το Daemon από το Κτήμα Ιερόπουλου, το Νεμέα Old Vines Κτήμα Μητραβέλα, το Ηγεμών από το Κτήμα Νέμειον, το Θεμέλιο Νεμέα Reserve του Κτήματος Γκόφα, το Νεμέα Παλαιά Κλήματα του Κτήματος Παπαϊωάννου, το Νεμέα Grand Cuvée Σκούρα, το Κτήμα Γαίας Ερυθρό, το Semeli Νεμέα Reserve, το Νεμέα Lexis Αμπελώνες Ζαχαριά, το Ammos Terra Leone Reserve από το Κτήμα Παλυβού και το Σπάνιες Γαίες, Μαύρος Κώνος από τη Στροφιλιά.
Από τα χαρμάνια του Αγιωργίτικου με άλλες ποικιλίες ξεχωρίσαμε το Deux Dieux 2020 από την Οινοποιία Αϊβαλή (Αγιωργίτικο και Syrah), το Κτήμα Λαντίδη Cuvee (Cabernet Sauvignon, Merlot και Αγιωργίτικο), το Σύνορο από το Κτήμα Σκούρα (Cabernet Franc, Merlot και Αγιωργίτικο) καθώς και το Route 111 από το Οινοποιείο Τρουπή (Αγιωργίτικο και Μαυροδάφνη). Τέλος, αν θέλετε να ολοκληρώσετε το γεύμα ή το δείπνο σας με ένα Αγιωργίτικο σε γλυκιά εκδοχή, ιδανικός είναι ο Ανατολικός της Gaia Wines, που αναδεικνύεται πολύ με σοκολάτα και καφέ.
Σε αυτά τα οινοποιεία θα γνωρίσετε το Αγιωργίτικο
Για να πιείτε νερό, πρέπει να πάτε στην πηγή. Για το Αγιωργίτικο η πηγή είναι η Νεμέα, που απέχει από την Αθήνα μόλις μιάμιση ώρα με το αυτοκίνητο. Εκεί θα βρείτε πάρα πολλά οινοποιεία, τα περισσότερα εκ των οποίων μπορείτε να επισκεφθείτε κατόπιν συνεννόησης. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής: Κτήμα Σκούρα, Κτήμα Σπυρόπουλου, Οινοποιείο Ζαχαριά, Κτήμα Αναγέννηση, Οινοποιείο Μπαραφάκα, Κτήμα Γκόφα, Κτήμα Λαντίδη, Gaia Wines, Κτήμα Καραμήτσου, Οινοποιείο Λαφαζάνη, Κτήμα Μπίζιος, Οινοποιείο Λαυκιώτη, Κτήμα Βασιλείου, Κτήμα Νικολάου, Κτήμα Παλυβού, Οινοποιείο Παπαντώνη, Κτήμα Ράπτη, Κτήμα Σεμέλη, Οινοποιείο Σελλάς, Κτήμα Χαρλαύτη, Στροφιλιά, Κτήμα Πυργάκη, Σοφία της Φύσης, Κτήμα Παπαϊωάννου και Οινοποιείο Όψιμος.
Που θα φάτε στη Νεμέα
Κατά τη διάρκεια της μεγάλης γιορτής του Αγιωργίτικου, δηλαδή στις Μεγάλες Μέρες της Νεμέας, που διοργανώνονται κάθε χρόνο στις αρχές Σεπτεμβρίου, οι πόρτες και οι καρδιές των οινοποιών είναι ανοιχτές για να δοκιμάσετε το κρασί της περιοχής και να μάθετε την ιστορία του. Μην περιοριστείτε όμως στις γευστικές δοκιμές στα οινοποιεία. Στη Νεμέα μπορείτε να κάνετε στάση για φαγητό και κρασί στο εστιατόριο Σοφός, το οποίο λειτουργεί από το 1960 και διαθέτει μια πολύ ωραία λίστα με Αγιωργίτικα της περιοχής, αλλά και πιάτα όπως κόκορα με χυλοπίτες, αρνί με μελιτζάνες και ντολμάδες με αμπελόφυλλα. Σχετικά νέα γαστρονομική προσθήκη είναι τα 17 Χωριά, με μια αξιοζήλευτη wine list με περισσότερες από εκατό ετικέτες από όλα ανεξαιρέτως τα οινοποιεία της Νεμέας καθώς και με χαρακτηριστικές επιλογές από την υπόλοιπη Πελοπόννησο.
Τι θα δείτε και θα κάνετε στη Νεμέα
Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τον Αρχαιολογικό Χώρο Νεμέας με το στάδιο, το ναό του Δία και το αρχαιολογικό μουσείο. Ένα ονειρεμένο τοπίο, μέσα στο πράσινο, με καταρράκτη, ιδανικό για εξόρμηση αλλά και για στιγμές χαλάρωσης, σας περιμένει στα Αηδόνια. Πρόκειται για ένα χωριό ξακουστό εξαιτίας του θησαυρού που βρέθηκε στις ανασκαφές των μυκηναϊκών τάφων της περιοχής.
Στην ανατολική είσοδο της Νεμέας, βρίσκεται γαντζωμένη σε έναν κατακόρυφο βράχο η Παναγία των Βράχων, ένα μικρό μοναστηριακό συγκρότημα που ιδρύθηκε το 1631. Το σκηνικό θα σας θυμίσει τα Μετέωρα, ενώ η θέα σε ολόκληρη τη λεκάνη της Νεμέας θα σας μείνει αξέχαστη.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Wine Guru.
