Με τα διατηρητέα κτίρια και τα αρχοντικά στα οποία κυριαρχεί ο σχιστόλιθος και το ξύλο, τις εκκλησίες και τα πετρόκτιστα καλντερίμια, τις κρήνες και τους ανθισμένους κήπους, την κεντρική πλατεία με την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το Μέτσοβο διασώζει την παραδοσιακή του όψη και έχει χαρακτηριστεί ως Διατηρητέος Οικισμός. Τα μεγάλα πλατάνια, οι αγριοκαστανιές, τα έλατα και οι μουριές, οι ταβέρνες με τα ψητά κρεατικά και τις τοπικές γεύσεις, οι ξενώνες, τα μαγαζιά με τα ξυλόγλυπτα και τα υφαντά, προσθέτουν στον οικισμό κι άλλες πολύ χαρακτηριστικές εικόνες. Τις συνοδεύει η ευωδία από τα ξύλα που καίνε στα τζάκια.
Τα διάσημα τοπικά τυριά και τα κρασιά είναι σε πρώτη ζήτηση και τα επαγγέλματα του κτηνοτρόφου, του τυροκόμου, του ξυλογλύπτη και του υλοτόμου ασκούνται κανονικά. Όπως και άλλες, πιο εξειδικευμένες τέχνες και τεχνικές, όπως του ταλιαδόρου, του ιερορράπτη, του μαραγκού κυψελών.
1
Ο Αβερώφειος κήπος
Στο πολύ φροντισμένο άλσος με την υποβλητική θέα στα βουνά, έχουν φυτευτεί όλα τα δέντρα που ευδοκιμούν στην Πίνδο. Στο μέσον του ξεχωρίζει η λιθόκτιστη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, τάμα του ευεργέτη Γεώργιου Αβέρωφ. Μέχρι το 1840 εδώ υπήρχε μόνο ένα εικονοστάσι του αγίου, κτισμένο επάνω στα ερείπια παλαιότερης εκκλησίας.
Βρίσκεται πολύ κοντά στην κεντρική πλατεία, στον δρόμο προς το Ταχυδρομείο.
2
Επίσκεψη στην Αγία Παρασκευή
Δεσπόζει στην κεντρική πλατεία του Μετσόβου, μέσα στο καταπράσινο προαύλιό της, κτισμένη από γκρίζα πελεκητή πέτρα πριν από το 1511, και ανακαινισμένη 4 φορές. Στο εσωτερικό ξεχωρίζει το περίτεχνο ξύλινο τέμπλο που φτιάχτηκε από Μετσοβίτες ταλιαδόρους, το 1730.. Το πολυώροφο κωδωνοστάσιο αποτελεί δωρεά του Γεώργιου Αβέρωφ και ολοκληρώθηκε το 1885 με αρχιτεκτονικά σχέδια που έστειλε ο ίδιος από την Αλεξάνδρεια.
Άλλες εκκλησίες είναι του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Χαραλάμπους.
3
Λαογραφικό μουσείο Μετσόβου – Αρχοντικό Τοσίτσα
Μια ανεκτίμητη κιβωτός πολιτισμού, τέχνης και ιστορίας στεγάζεται στο αρχοντικό αυτό οίκημα της οικογένειας των κτηνοτρόφων Τοσίτσα, το οποίο πολλοί θεωρούν το ωραιότερο της Ηπείρου -και δεν έχουν άδικο. Χρονολογείται από το 1661, δέχτηκε πολλές μεταγενέστερες προσθήκες και υπέστη καταστροφές. Η σημερινή του όψη προέκυψε το 1955, όταν γκρεμίστηκε και ξανακτίστηκε ακριβώς όπως ήταν, με σκοπό να παρουσιάσει τη Μετσοβίτικη αστική παράδοση των περασμένων αιώνων.
Ο εντυπωσιακός χώρος του ισογείου με την εσωτερική κρήνη όπου τρέχει μόνιμα νερό, ο στάβλος, ο χειμερινός και ο καλοκαιρινός οντάς με τις «κρεβάτες», η κουζίνα, το κελάρι, η επίσημη σάλα για τις γιορτές με το 400 ετών μαγκάλι, το δωμάτιο εργασίας των γυναικών με μια από τις πρώτες Singer ραπτομηχανές στην Ελλάδα, το ανδρικό δωμάτιο: Αυτοί είναι οι βασικοί μεγάλοι χώροι του αρχοντικού οι οποίοι έχουν διατηρηθεί ώστε να απεικονίζουν τις αλλοτινές τους χρήσεις. Ο τρίτος όροφος προστέθηκε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ και έμενε εκεί από το 1954 έως το 1990, όποτε ερχόταν στο Μέτσοβο από την Αθήνα.
Το μουσείο φιλοξενεί σπάνιες συλλογές αυθεντικών αντικειμένων όπως κοσμήματα, ζώνες και φυλαχτά, χρυσά και μπακιρένια σκεύη οικιακής χρήσης, υψηλής αισθητικής πορσελάνες, φορεσιές-έργα τέχνης, υφαντά 200 ετών, αγαλματίδια, κεραμικές σόμπες, καντηλέρια κ.α.
Στεγάζει, επίσης, μια εξαιρετική συλλογή φορητών υστεροβυζαντινών εικόνων σπουδαίων αγιογράφων που συντηρήθηκαν σε συνεργασία με το μουσείο Μπενάκη. Τηλ. 26560 41084, https://metsovomuseum.gr/folk-art-museum).
4
Πινακοθήκη Αβέρωφ
Μοντέρνα και ωραία δομημένη, παρουσιάζει 700 αντιπροσωπευτικά έργα των σημαντικότερων Ελλήνων ζωγράφων, χαρακτών και γλυπτών του 19ου και του 20ου αιώνα, όπως: Γύζη, Λύτρα, Βολανάκη, Ιακωβίδη, Παρθένη, Μαλέα, Γαλάνη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Μόραλη, Τέτση, Αλταμούρα κ.α.
Εκτός από τη μόνιμη έκθεση, διοργανώνονται θεματικές, αναδρομικές, ή ομαδικές εκθέσεις με έργα από άλλα μουσεία, και παρουσιάζονται ιδιωτικές συλλογές. Πλούσια είναι και η εκδοτική δραστηριότητά του, όπως θα διαπιστώσετε επισκεπτόμενοι το πωλητήριο.
Τηλ.: 26560 41210, www.averoffmuseum.gr
5
Τα φημισμένα κρασιά του Οινοποιείου Κατώγι Αβέρωφ
Η ιστορία του ξεκίνησε στα τέλη του ‘50, όταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ φύτεψε στις πλαγιές της Πίνδου, στη θέση Γινιέτς, τα πρώτα στην Ελλάδα κλήματα της ποικιλίας Cabernet Sauvignon εμφιαλώνοντας στο κατώγι του σπιτιού του το ομώνυμο κρασί. «Κλήματα από τη Γαλλία σε χώμα ελληνικό ορεινό», έγραφε η ετικέτα του πρώτου εκείνου κρασιού. Με τη βοήθεια Ελλήνων και Γάλλων οινολόγων, ο ευπατρίδης πολιτικός δημιούργησε έναν από του πιο φημισμένους αμπελώνες στη χώρα μας, κτίζοντας ένα πρότυπο οινοποιείο στις ανατολικές παρυφές του Μετσόβου. Το κόκκινο κρασί Κατώγι έγινε γρήγορα γνωστό σε όλη τη χώρα, απέσπασε βραβεία σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις και αποτέλεσε το πρώτο παράδειγμα για το πετυχημένο πάντρεμα γηγενών και γαλλικών ποικιλιών.
Τα πιο φημισμένα κρασιά του Μετσόβου είναι τα παρακάτω: Κατώγι Αβέρωφ (ερυθρός ξηρός από ποικιλίες cabernet sauvignon, αγιωργίτικο), Φλογερό Αβέρωφ (ερυθρός ξηρός από ποικιλίες merlot, cabernet sauvignon), Μετσοβίτικος τοπικός οίνος (ερυθρός ξηρός από ποικιλίες cabernet Sauvignon, merlot, και cabernet franc), Πορφυρή Γη (επιτραπέζιος οίνος από ποικιλίες αγιωργίτικο και ξινόμαυρο), Traminer (λευκός ξηρός από την ποικιλία traminer στο Μέτσοβο και το Ανατολικό Ζαγόρι), Αβέρωφ Ροζέ (ροζέ ημίξηρος από ξινόμαυρο Νάουσας), και Μελίφρων Οίνος (λευκός γλυκύς από ποικιλία traminer).
Το επισκέψιμο οινοποιείο Κατώγι Αβέρωφ θα σας προσφέρει μια μοναδική οινογευστική εμπειρία, την οποία μπορείτε να συνδυάσετε με διαμονή στον ωραίο ξενώνα του. Θα δείτε τα κελάρια με τα 1200 ξύλινα βαρέλια και την κάβα με τα σπάνια συλλεκτικά κρασιά. Τα οπτικοακουστικά μέσα που χρησιμοποιούνται και το θεατρικά στημένο «σκηνικό» κάνουν την ξενάγηση μαγευτική. (Τηλ.: 2656031490, επισκέψιμο καθημερινά από τις 10.00-16.00, https://katogiaveroff.gr).
6
Και εγένετο …μετσοβόνε
Το τυροκομείο Ιδρύματος Τοσίτσα είναι κοντά στη βόρεια είσοδο της πόλης και λειτουργεί από το 1958. Ήταν ένα όνειρο του Ευάγγελου Αβέρωφ, το οποίο άρχισε να υλοποιείται όταν ο ίδιος φρόντισε να ταξιδέψουν στην Ιταλία για τυροκομικές σπουδές παιδιά κτηνοτροφικών οικογενειών του Μετσόβου. Επιστρέφοντας, η νέα αυτή φουρνιά τυροκόμων βρήκε έτοιμες τις εγκαταστάσεις που χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Τοσίτσα.
Εκεί άρχισαν να συνδυάζουν όσα έμαθαν στην Ιταλία με τη μεγάλη τυροκομική παράδοση της Ηπείρου. Κάπως έτσι γεννήθηκε με τη μέθοδο «pasta filata» το περίφημο μετσοβόνε που ανήκει στην κατηγορία των ημίσκληρων τυριών με μέγιστη υγρασία 38%. Το τυροκομείο παρασκευάζει και άλλα είδη όπως, μετσοβέλλα, γραβιέρα καθώς και το τυρί τύπου τύπου σεβρ Μαΐσιο/γιδίσιο.
TIP:
Αξίζει να επισκεφθείτε το εντυπωσιακά διακοσμημένο κατάστημα Το Γνήσιον, στο κέντρο του Μετσόβου, όπου θα βρείτε όλη τη γκάμα των κρασιών του Οινοποιείου Κατώγι Αβέρωφ και των τυριών του Ιδρύματος Μ. Τοσίτσα. (https://cheese-wines.gr).
7
Εκδρομές
Κάντε μια βόλτα ως το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Θα το βρείτε στο μέσον της διαδρομής Μέτσοβο-Ανήλιο, πάνω από την κοιλάδα του Μετσοβίτικου ποταμού. Μνημονεύεται από τον 13ο αι., αλλά το τωρινό συγκρότημα είναι του 1700. Το 1950 ο Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας επισκεπτόμενος το ετοιμόρροπο καθολικό της μονής και ξύνοντας έναν τοίχο, αποκάλυψε μια αγιογραφία του Αγίου Νέστορα. Έτσι, άρχισε η συντήρηση των τοιχογραφιών και η αναστήλωση του μοναστηριού την οποία ανέλαβε το Ίδρυμα Τοσίτσα. Αξίζει να προσέξετε τις τοιχογραφίες του Ηπειρώτη αγιογράφου Ευστάθιου, έργα του 18ου αι. Παρατηρήστε στην είσοδο του καθολικού τους κρίκους όπου έδεναν παλιότερα όσους ψυχοπαθείς έρχονταν ως εδώ για θεραπεία. Δείτε, επίσης, το περίτεχνο τέμπλο του ιερού, ιστορημένο με εικόνες του 17ου αι. (Πληροφορίες για τις ώρες επίσκεψης στο τηλ: 2656041390.
