Όσοι ζουν ή έχουν ως “ιδιαίτερη” πατρίδα τους κάποιο νησί των Κυκλάδων, γνωρίζουν καλά πως κάπου πίσω από τις ξαπλώστρες, τα αυγά benedict και τα μοχίτο κρύβονται όλα όσα μας συνδέουν με την ψυχή των Κυκλάδων.
Και το Δίκτυο Αρχιπέλαγος είναι μια ερευνητική πρωτοβουλία που αναζητά ακριβώς αυτό: την ψυχή των Κυκλάδων κάπου ανάμεσα στους ταρσανάδες και τα παλιά σκαριά των καϊκιών, στη γη και το χώμα που γίνεται πηλός και χρηστικά ή μη κεραμικά αντικείμενα αλλά και στο θυμάρι, τη ρίγανη και τη μαντζουράνα που ευωδιάζουν στα βουνά των νησιών.
Με το πλοίο της έρευνας και τεκμηρίωσης της απειλούμενης οπτικοακουστικής κληρονομιάς και της υλικής γνώσης των Κυκλάδων, το Δίκτυο Αρχιπέλαγος επιχειρεί μέσα από δράσεις αποκατάστασης αρχειοθέτησης και διατήρησης αρχειακού υλικού καθώς και από διεπιστημονικά προγράμματα φιλοξενίας, γνωστά ως residencies, να αναδείξει τις παραδόσεις του κυκλαδίτικου αρχιπελάγους. Τα ψήγματα εκείνα του αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού που παραμένουν σχεδόν αφανή σε όσους δεν τα αναζητούν με το βλέμμα ή την εμπειρία τους.
Η ομάδα πίσω από την πρωτοβουλία και τον οργανισμό έχει ως έδρα την Σύρο και την Αθήνα, με Ιδρυτή και επικεφαλής ερευνητή τον, μόνιμα εγκατεστημένο στο νησί, αμερικάνο φιλέλληνα “νέας γενιάς” Jacob Moe. Η ομάδα, συνολικά, αποτελείται από άτομα με εμπειρία στη διατήρηση και την παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού, την υλοποίηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων, καθώς και στον συντονισμό έργων μεγάλης κλίμακας.
Ανάμεσα στους εξωτερικούς σύμβουλους του πρότζεκτ συγκαταλέγονται η Ελληνίδα ιστορικός Τζελίνα Χαρλαύτη, ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, Mark Mazower και ο Αμερικανός αρχειονόμος, συγγραφέας και κινηματογραφιστής Rick Prelinger.
Το πιο πρόσφατο πρότζεκτ και ο ψηφιακός χάρτης των Ναυτικών Τεχνών των Κυκλάδων
Η αγγειοπλαστική, η νησιωτική βιοποικιλότητα, η ναυπηγική παράδοση αλλά και οι ναυτικές τέχνες και τα επαγγέλματα είναι σύμφυτα με την ιστορία και τη ζωή των Κυκλάδων. Η ιστορία των τελευταίων ξεκινά από την αρχαιότητα και αναπτύχθηκε στους αιώνες με ποικίλους τρόπους ως και τις μέρες μας.
Αυτούς τους τρόπους και τα ψήγματα τους στο σήμερα ανιχνεύει το Δίκτυο Αρχιπέλαγος με το πιο πρόσφατο πρότζεκτ για τις ναυτικές τέχνες στις Κυκλάδες. Πιο συγκεκριμένα, το πρότζεκτ ανιχνεύει το αποτύπωμα τριών αλληλένδετων παραδοσιακών πρακτικών – της ξυλοναυπηγικής, της παράκτιας αλιείας και θαλάσσιας μεταφοράς – στην Αμοργό, τα Κουφονήσια, την Πάρο, τη Σαντορίνη και τη Σύρο.
Στα πλαίσια του πρότζεκτ για τις Ναυτικές Τέχνες των Κυκλάδων ψηφιοποιήθηκαν αρχειακές συλλογές και συλλέχθηκε εκτενές υλικό οπτικοακουστικής τεκμηρίωσης με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα ψηφιακό αρχείο που ανιχνεύει και παρουσιάζει τεχνικές, πολιτισμικές πρακτικές, πεποιθήσεις και εμπειρίες μιας κοινότητας που σαλπάρει προς στην ψυχή των Κυκλάδων.
Επιλογή μέσα από χιλιάδες φωτογραφίες, 43 διακριτές φωτογραφικές συλλογές, δεκάδες ώρες ηχογραφήσεων, τρισδιάστατα μοντέλα εργαλείων επεξεργασίας ξυλείας και σπάνια αρχειακά έγγραφα καθώς και μια σειρά ντοκιμαντέρ 12 επεισοδίων με βίντεο-πορτραίτα ξυλοναυπηγών, ψαράδων και καπετάνιων σε κάθε νησί, παρουσιάζεται στον διαδραστικό χάρτη του έργου.
