Ανεξαρτήτως εάν πιστεύουμε ή όχι, ή σε ποιο θρήσκευμα ανήκουμε, υπάρχουν σημεία στον πλανήτη που κάτι μέσα σου σε κάνει να θέλεις να προσευχηθείς. Η, να υποκλιθείς νοερά σε αυτό που σε ξεπερνάει. Η, να αναγνωρίσεις για μια ακόμη φορά την περίπτωση που οι άνθρωποι, με μόχθο, πίστη, ελπίδα, προσδοκία, δημιουργούν έργα που μοιάζουν με μικρά θαύματα.
Ένα από αυτά πιστεύω πως είναι η μονή που αντικρίζω στην απόμερη τοποθεσία επάνω από τον ποταμό Ράδο, που οι ντόπιοι αποκαλούσαν άλλοτε «Βράχια» –και ναι, είναι σκαμμένη κυριολεκτικά μέσα σ’ αυτά. Ενσωματωμένη εις τους αιώνες των αιώνων, αναπόσπαστα συνδεδεμένη με το άκαμπτο, σκληρό, υλικό και τις σπηλιές. Που όμως δεν έλαβε συγχώρεση από τον θεό-χρόνο και τους επίδοξους κατακτητές. Κι έτσι φθάρηκε και γέμισε ρωγμές και κάηκε. Πέθανε και ξαναζωντάνεψε.
Για να καταλήξει σήμερα, με τους χώρους της εν μέρει αποκατεστημένους, αλλά τις τοιχογραφίες της σε κακή κατάσταση και τα κελάκια της άδεια, να απολαμβάνει την ησυχία της πλάσης γύρω της. Και, πού και πού, τις επισκέψεις των προσκυνητών, τις λίγες λειτουργίες και τα πανηγυράκια που τελούν οι ευσεβείς ντόπιοι οι οποίοι τη φροντίζουν όσο μπορούν.
Βρίσκομαι στη μονή που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλύτη. Την αποκαλούν Αυγού -αν και κανείς δεν είναι βέβαιος από πού προήλθε αυτή η ονομασία που έχει συνδεθεί με διάφορους λαϊκούς μύθους. Το πιθανότερο, γράφουν οι μελετητές, είναι ότι προέρχεται από τη φράση «γυμνή κορυφή», το βασικό χαρακτηριστικό του όρους Αυγό όπου είναι κτισμένη.
Ως προς τη μορφή της, όσοι έχουν επισκεφθεί το Άγιο Όρος θα διακρίνουν αμέσως ομοιότητες με τις εκεί μονές. Η, ακόμη, και με αυτές των Μετεώρων.
Το συγκρότημα με την οχυρωματική αρχιτεκτονική κτίστηκε σε μια απότομη πλευρά της οροσειράς των Διδύμων της Ερμιονίδας, στο δεύτερο μισό του 15ου -πρώτο μισό του 16ου αι. στη θέση ασκηταριών που θεωρούνται του 11ου αι.
Το μεγαλύτερο τμήμα του δισυπόστατου Καθολικού λαξεύτηκε στον βράχο και για να το δω θα διπλωθώ στα δύο και θα ανέβω τη στενή σκάλα που οδηγεί ως τον κατανυκτικό χώρο, στον δεύτερο όροφο. Το νότιο τμήμα του είναι αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο. Το βόρειο, όπου και διατηρούνται κάποιες μαυρισμένες τοιχογραφίες του 17ου αι., τιμά τους Αγίους Θεοδώρους. Το καθολικό έχει καεί δύο φορές, όταν πυρπολήθηκε όλη η μονή -μια τον Ιούνιο του 1825 από τον στρατό του Ιμπραήμ, κι άλλη μια το 1834. Ο,τι κειμήλια υπήρχαν έχουν χαθεί και κανείς δεν γνωρίζει ποιός τα πήρε, ή πού βρίσκονται.
Από το καθολικό, μια ακόμη στενή σκάλα οδηγεί σε ένα μικρό πλάτωμα με τα σήμαντρα και την καμπάνα και μετά περπατώντας στην σκεπή όπου προεξέχει ο τρούλος του ναού των Αγίων Θεοδώρων που είδα στο καθολικό, αντικρίζεις θέα σε όλη την περιοχή του κάμπου των Ιρίων μέχρι το Ναύπλιο. Και εδώ στην ερημιά του θεού, νιώθεις μια μοναδική αίσθηση ελευθερίας που κόβει την ανάσα!
Αν δεν το ξέρεις δύσκολα θα το βρεις, αλλά έχοντας ρωτήσει πρώτα τον παπά που κρατάει τα κλειδιά της μονής ξέρω ότι αριστερά του τρούλου βρίσκεται ένα πραγματικά πολύ στενό άνοιγμα που οδηγεί στο σπήλαιο-παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης με ορατά μερικά σπαράγματα τοιχογραφιών τα οποία θεωρούνται του 11ου αι. Ένα ακόμη μυστικό, ανάμεσα στα πολλά που έκρυβε στα έγκατά του το μοναστήρι.
+
Όπως γράφει ο σχετικός ιστότοπος «τον φρουριακό χαρακτήρα της μονής, εκτός από αυτή καθαυτή τη θέση της στο φρύδι του γκρεμού, δίνουν τα υπερυψωμένα κτίσματα, που διαμορφώνονται στις φυσικές κοιλότητες του βράχου, αριστερά της εισόδου του κυρίως κτίσματος. Φέρουν πολεμίστρες και το πλησιέστερο στην είσοδο έχει σειρά από προεξέχοντα πώρινα φουρούσια. Στο ψηλότερο από τη μονή επίπεδο, όπου καταλήγουν οι προσπελάσεις από τα γειτονικά χωριά, σώζονται ερείπια κτισμάτων».
Το συγκρότημα ήταν μεγάλο και πλούσιοι, κάτι που οι ειδικοί πληροφορήθηκαν από μια απογραφή του 1696 από τον Προνοητή Grimani. Είχε 30 μοναχούς, πολλούς υπηρέτες και μεγάλη κτηματική περιουσία. Το αποτελούσαν ένας τρίπατος πύργος, τα κελιά, μια τράπεζα, ένα μαγειρείο, ένα αλώνι και ο νερόμυλος. Είχε τρία μετόχια-ξωκκλήσια και διατηρούσε μεγάλη περιουσία. Το 1696 είχε 30 μοναχούς. Έκλεισε οριστικά το 1833, όταν ο Όθωνας κατάργησε τις μονές που είχαν λιγότερους από 6 μοναχούς.
+
Από το 1925 έχει κηρυχθεί ως Βυζαντινό Μνημείο και Διατηρητέος Αρχαιολογικός Χώρος. Έχουν γίνει έργα στερέωσης και αποκατάστασης ενώ έχει συνταχθεί μελέτη για τη συντήρηση των τοιχογραφιών από τη διεύθυνση συντήρησης του ΥΠΠΟ.
Η Μονή Αγίου Δημητρίου -Αυγού γιορτάζει με λειτουργία του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) και στη μνήμη των Αγίων Θεοδώρων (το πρώτο Σάββατο της Σαρακοστής).
Θα πάτε από χωματόδρομο (10 χλμ.) που ξεκινάει στη θέση Πελεή του δρόμου Λιγουριού-Κρανιδίου.
*Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι της Βάλυς Βαϊμάκη.
