Αόρατες παρουσίες, τσίγκινες σκεπές που τρίζουν και αναστενάζουν όταν τις χτυπάει ο βοριάς. Πεσμένα σύρματα που φανερώνουν ακόμη τα όρια των παλιών ιδιοκτησιών. Καλντερίμια που χάνονται κάτω από τα αγριόχορτα και σωροί από πέτρες που μοιάζουν να σκεπάζουν αναμνήσεις.
Μόνη παρηγοριά στο έρημο χωριό της Άνω Κλειδωνιάς κοντά στην Κόνιτσα, ήταν η ταβέρνα-ξενώνας στο σχολείο του 1915, απέναντι από τη μικρή πλατεία με τα γιγάντια πλατάνια. Όμως κι αυτή έκλεισε πριν λίγο καιρό, αφήνοντας… άστεγους τους περιπατητές του καταπληκτικού μονοπατιού που οδηγεί εκεί από το Μεγάλο Πάπιγκο.
Μοναδικοί κάτοικοι του μικρού οικισμού έχουν απομείνει ο κύριος Νίκος και η κυρία Ελευθερία Κούγκουλη που μένουν εδώ πολλές δεκαετίες και βόσκουν τα γίδια τους. Αυτοί θα σου πουν ότι η Άνω Κλειδωνιά (παλιά Κλειδωνιάβιστα, κι ακόμη πιο παλιά Λιτονιάβιστα), μέχρι το 1940 είχε 60 σπίτια και 380 κατοίκους. Λειτουργούσαν δυο καφενεία-παντοπωλεία όπου τα σαββατόβραδα ο κόσμος γλεντούσε.
Ωστόσο, η αναβίωση του χωριού μπορεί να μην απέχει πολλά χρόνια, καθώς κάποιοι ντόπιοι, Αθηναίοι και Θεσσαλονικείς έχουν αγοράσει ιδιοκτησίες βάζοντας στόχο να τις αναστηλώσουν.
Πέρα από την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, αξίζει να επισκεφθείς τον έρημο οικισμό για τα μεταβυζαντινά εκκλησιαστικά μνημεία του -που δεν είναι και λίγα. Δεξιά πριν φτάσεις θα δεις τον Άγιο Αθανάσιο, από όπου η θέα στον κάμπο της Κόνιτσας είναι εξαιρετική: Κτίστηκε το 1617 και έχει αξιόλογες παλιές τοιχογραφίες.
Πέρα από το ρέμα, στο σημείο που ήταν παλιά το νεκροταφείο, βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος, βασιλική με τρούλο του 1620, η αγιογράφηση της οποίας έμεινε ημιτελής, για άγνωστους λόγους. Η κεντρική εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, έχει αναστηλωθεί και είναι τύπου βασιλικής (β’ μισό του 18ου αιώνα). Ανατολικά του Αγίου Νικολάου είχε κτιστεί το 1662, όπως θεωρείται, το μικρό μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων. Έχει τοιχογραφίες του 1725 και του 1740 και διατηρούνται οι τοίχοι των κελιών.
Η Άνω Κλειδωνιά απέχει οδικώς από την Κόνιτσα 15 χλμ. (γύρω στα 20’).
