Βράχια με λευκές, πορτοκαλί, γκρι αποχρώσεις. Θεόρατα, απόκρημνα, υψώνονται προς τον ουρανό σε κάθε σημείο του άγονου νησιού. Σκαρφαλωμένες επάνω τους, πολύχρωμες ανθρώπινες φιγούρες αναμετριούνται μαζί τους, τα χαϊδεύουν με τα ακροδάκτυλά τους γεμάτα σκόνη μαγνησίας, τα αφουγκράζονται και συνεχίζουν. Ανεβαίνουν ψηλότερα, όλο και ψηλότερα.
Στο Μασούρι, τον πιο τουριστικό οικισμό της Καλύμνου, άνθρωποι κάθε ηλικίας, από κάθε γωνιά της γης, κυκλοφορούν φορτωμένοι με σακίδια απ’ όπου ξεπροβάλλουν σχοινιά και κράνη. Έρχονται εδώ το φθινόπωρο και την άνοιξη για να επιδοθούν στο αγαπημένο τους σπορ. Όσοι δεν εντρυφούν σ’ αυτό μπορεί να μην το ξέρουν: Η Κάλυμνος έχει διεθνή φήμη, όχι για την ιστορία των σφουγγαράδων της, αλλά για την ποιότητα των ασβεστολιθικών της βράχων. Επάνω τους υπάρχουν σήμερα 4.500 αναρριχητικές διαδρομές όλων των βαθμών δυσκολίας και οι αναρριχητές που θα περάσουν από εδώ κάθε χρόνο φθάνουν τους 15.000!
Η ψιλόλιγνη φιγούρα με τα γυαλιά-καθρέφτες και το καπέλο-σήμα κατατεθέν που αφήνει κάτω τον εξοπλισμό και ξεκινάει την προετοιμασία για την πρώτη αναρρίχηση της ημέρας, τα γνωρίζει όλα αυτά. Βλέπετε, έρχεται στο νησί επί 10 χρόνια. Έχει παρέες εδώ, Νορβηγούς από το Οσλο και άλλους που γνώρισε στο νησί. Έχει μόλις αποκτήσει σπίτι κάτω από το αναρριχητικό πεδίο Yiannis.
Διαβάζοντας το feed στο Facebook page του και τις δεκάδες συνεντεύξεις που έχει δώσει όλα αυτά τα χρόνια, σπάω το κεφάλι μου για να καταλήξω στις πρώτες μου ερωτήσεις -τα πρώτα κλειδιά που θα ταιριάξουν στις πόρτες πίσω από τις οποίες ξέρω ότι είναι οχυρωμένος. Είμαι κι εγώ φανατική των βιβλίων του και αυτή τη συνένευξη την περιμένω χρόνια. Εχω αντιληφθεί, πιστεύω, κάποιες πτυχές του χαρακτήρα του όπως εκφράζονται μέσω του ήρωά του, Χάρι Χόλε. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, ωστόσο: Ποιος είναι ο Τζο Νέσμπο;
Ένας πρώην ποδοσφαιριστής, οικονομικός σύμβουλος με δικό του συγκρότημα, το «Di Derre». Ένας πρώην δημοσιογράφος. Ένας ακούραστος συλλέκτης στιγμών. Ένας εμβριθής μελετητής ανθρώπων. Ο πρωταγωνιστής του σκανδιναβικού νουάρ. Ο πιο λαμπερός σταρ στο διεθνές στερέωμα της αστυνομικής λογοτεχνίας με πωλήσεις εκατομμυρίων βιβλίων σε όλες τις γλώσσες. Ο πνευματικός πατέρας του περίφημου επιθεωρητή Χάρι Χόλε, πρωταγωνιστή σε 13 βιβλία του.
Ο ευφυής, μοναχικός άνθρωπος που έχει βρεθεί μέσα σ’ έναν κυκεώνα δημοσιότητας και ταξιδιών από ήπειρο σε ήπειρο για τις παρουσιάσεις των βιβλίων του. «Είναι προνόμιο το ότι ζω από το γράψιμο. Κι αν έλεγα ότι βαριέμαι να δίνω συνεντεύξεις θα ακουγόμουν σαν κακομαθημένο παιδί. Αλλά παραδέχομαι ότι είναι το μέρος εκείνο της δουλειάς μου που το νιώθω πραγματικά σαν δουλειά -θυμάμαι στη Μόσχα έκανα μια φορά 13 συνεντεύξεις σε μια μέρα, με 20 λεπτά διάλειμμα. Λέω την ίδια ιστορία διαρκώς. Και στο τέλος με κουράζει -όχι ο δημοσιογράφος, αλλά ο Τζο Νέσμπο!», απαντάει.
-Ποια ερώτηση δεν σας έχουν θέσει ως τώρα -αλλά θα θέλατε να ακούσετε;
-Όπως έχετε διαπιστώσει προστατεύω πολύ την ιδιωτικότητά μου. Το ποια θα ήταν αυτή η ερώτηση, δεν θα σας το πω ποτέ! Ξέρετε, εσείς έχετε την πιο βαρετή δουλειά του κόσμου αυτή τη στιγμή, γιατί κάνετε συνέντευξη με κάποιον που έκανε άλλοτε τη δουλειά του δημοσιογράφου -επομένως βάζει όρια στο τι θέλει να αποκαλύψει. Εκείνη την περίοδο κατάλαβα ότι όσο πιο διάσημος είναι κάποιος (και ειδικά οι πολιτικοί), τόσο πιο βαρετή είναι μια συνέντευξη μαζί του. Θα έπρεπε να …σας έχω προειδοποιήσει!
-Η Κάλυμνος είναι ένα διάλειμμα από τη δημοσιότητα;
– Εδώ κάνω αναρρίχηση, γράφω, είμαι παρέα με λίγους φίλους και την ομάδα από τους «συνήθεις υπόπτους» Νορβηγούς αναρριχητές. Ξέρετε κάτι; Όταν έρχεσαι για να κάνεις αναρρίχηση δεν παίζει ρόλο αν είσαι διάσημος ή όχι. Κανένας αναρριχητής δεν με ρωτάει για το γράψιμο. Μάλλον είστε ο πρώτος άνθρωπος που ενδιαφέρθηκε εδώ στην Κάλυμνο!
Επιδιώκοντας το αδύνατο
Toν περιμένουμε από την προηγούμενη μέρα στο νησί, αφήνοντάς του χρόνο να κάνει «αποσυμπίεση» και φυσικά το σπορ με το οποίο έχει αποκτήσει εμμονή. «Όταν ξεκινάς ένα τέτοιο άθλημα στα 50 σου -και έχεις, μάλιστα, υψοφοβία- πρέπει να προπονηθείς γερά. Να αποκτήσεις δύναμη και, κυρίως, να τη διατηρήσεις. Εγώ, είναι σαν να μαθαίνω αναρρίχηση κάθε μέρα», λέει καθώς βγάζει με φυσικότητα το μπλουζάκι του. Και μας αφήνει άφωνους με το γυμνασμένο, χωρίς ίχνος λίπους, σώμα του.
Η Νορβηγίδα σύντροφός του Χάνα, φωτογράφος, λάτρης και αυτή της αναρρίχησης, βρίσκεται μαζί μας στους βράχους, όμως εκείνος με αποτρέπει από το να της κάνω ερωτήσεις. Όπως αρνείται να κάνουμε φωτογραφίες στο σπίτι του. Είπαμε, η ιδιωτική του ζωή είναι απαγορευμένο θέμα.
Όταν η φωτογράφιση τελειώνει, τον παρατηρούμε να αναρριχάται ακουμπώντας τον βράχο με προσοχή, σεβασμό και ευαισθησία, σκεπτόμενος την παραμικρή κίνηση πριν την κάνει.
Πριν από λίγα χρόνια έβαλε στοίχημα μόλις περάσει τα εξηκοστά του γενέθλια να σκαρφαλώσει σε μια αναρριχητική διαδρομή με πολύ υψηλό βαθμό δυσκολίας, μια 8a. Είναι και αυτό μια ακόμη ένδειξη της στοχοπροσήλωσής του και της απίστευτης τελειομανίας που τον διακρίνει.
-Τα καταφέρατε τελικά στα 63 σας…
-Ναι, μέσα στο 2023. Δεν ήταν εύκολο. Έκανα δυο χρόνια εξάσκηση με προπονητή έξι φορές την εβδομάδα -ακόμη και δύο προπονήσεις μέσα σε μια ημέρα. Επένδυσα πολύ χρόνο και προσπάθεια σ’ αυτό τον στόχο.
-Γιατί;
-Κάνω έρευνα και γράφω ένα βιβλίο που αφορά δύο πρωτοπόρους αναρριχητές, την Lynn Hill και τον Hans Christian Doseth: ήταν ο πρώτος που ανέβηκε τη μεγαλύτερη ορθοπλαγιά του κόσμου, στο Πακιστάν στα Ιμαλάια, και χάθηκε στην επιστροφή, δεν τον βρήκαν ποτέ. Ήθελα να μπω μέσα στο μυαλό τους. Σκέφτηκα ότι οι άνθρωποι αυτοί έκαναν κάτι που αρχικά τους φαινόταν αδύνατο. Έτσι κι εγώ έπρεπε να βάλω τον προσωπικό μου στόχο, ο οποίος φαινόταν αδύνατος!
-Μπήκατε στο μυαλό τους;
-Ναι, κατάλαβα τη μονομανία και την εμμονή τους με τον στόχο. Όσο καιρό έκανα προετοιμασία, αυτή η δύσκολη αναρριχητική διαδρομή ήταν το μόνο που σκεφτόμουν -ακόμη και πριν με πάρει ο ύπνος. Έβλεπα με το μυαλό μου τις κινήσεις στον βράχο. Έλεγα, μήπως θα πρέπει να πάω ένα εκατοστό δεξιά σε εκείνο το «πιάσιμο» και ίσως, άλλο ένα εκατοστό αριστερά στο άλλο; Γιατί είναι η λεπτομέρεια που κάνει όλη τη διαφορά.
-Το βιβλίο αυτό σε ποιο στάδιο βρίσκεται;
-Το δουλεύω παράλληλα με όλα τα άλλα. Δεν ξέρω πότε θα τελειώσει. Μπορεί …και ποτέ!
– Ο κίνδυνος σας προκαλεί;
– Όταν ήμουν 40 χρονών πήδηξα από ύψος 25 μέτρων στο νερό. Ήξερα ότι αυτή ήταν η τελευταία μου ευκαιρία να ανταποκριθώ σε μια αληθινή πρόκληση, να κάνω κάτι πραγματικά επικίνδυνο. Δεν ήταν θέμα αδρεναλίνης, ή επιθυμίας θανάτου. Ήταν η περιέργεια. Αυτή όμως ήταν και η τελευταία φορά που έκανα κάτι τέτοιο στη ζωή μου, δεν νιώθω την ανάγκη να μου ξανασυμβεί.
-Η αναρρίχηση είναι επικίνδυνη;
– Η αναρρίχηση που κάνουμε δεν είναι αντικειμενικά επικίνδυνη -οι στατιστικές, τουλάχιστον, αυτό δείχνουν. Μπορεί να χτυπήσεις, αλλά όχι να πεθάνεις. Ωστόσο σίγουρα φοβάσαι. Και υπάρχει η αίσθηση του κινδύνου που σου προκαλεί έξαψη. Χωρίς αυτήν η αναρρίχηση θα ήταν για μένα λιγότερο ενδιαφέρουσα!
«Η ιστορία κάθε βιβλίου είναι το αφεντικό, όχι εγώ».
Ξέρω ότι το θέμα της συνέντευξης είναι η αναρρίχηση, ωστόσο υποκύπτω στον πειρασμό να τον ρωτήσω για τον αγαπημένο μου ήρωα, τον Χάρι Χόλε. Αναρωτιέμαι κατά πόσο μετά από τόσο καιρό εξελίσσεται από μόνος του, κατά κάποιον τρόπο: «Καταρχήν σε ένα βαθμό αληθεύει το ότι όλοι οι συγγραφείς γράφουν για τον εαυτό τους -κι εγώ βλέπω μοτίβα της δικής μου ζωής, ή μέρος του εαυτού μου στον Χάρι. Ωστόσο, δεν μπορείς πάντα να ξέρεις κατά πόσο ο χαρακτήρας ακολουθεί τα δικά σου βήματα, ή διαλέγει μόνος του την πορεία του. Θεωρώ ότι είναι μάλλον ένας συνδυασμός. Εγώ φυσικά αποφασίζω τι θα γίνει με τον ήρωα, αλλά υπάρχει ένα είδος υπακοής στους νόμους της ιστορίας. Στη βαρύτητά της. Θεωρώ πως η ιστορία είναι το αφεντικό, όχι εγώ», απαντάει.
Σε πρόσφατη συνέντευξη ο συγγραφέας δήλωσε ότι η σειρά με τον Χάρι Χόλε θα έχει ένα τέλος. «Δεν είπα όμως ότι θα τον σκοτώσω. Απλά θα τελειώσει η ιστορία. Το πότε όμως, δεν θα σας το αποκαλύψω», σχολιάζει με μυστηριώδες ύφος.
-Θα μπορούσατε να προσωποποιήσετε τον Χάρι Χόλε σε έναν ηθοποιό; Ξέρω πως η κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σας «Ο Χιονάνθρωπος» δεν σας άρεσε…
-Ναι ισχύει αυτό. Η αλήθεια είναι ότι έχω μια γενική εικόνα του Χάρι, βρίσκεται κάπως στη γωνία του ματιού μου. Δεν μπορείς να βρεις έναν ηθοποιό που να συνοψίζει όλα όσα είναι ένας χαρακτήρας. Όπως το βλέπω εγώ, το βιβλίο και η ταινία είναι δυο διαφορετικά πράγματα, δεν κάνεις την ταινία για το μεταφέρεις επακριβώς, να πεις την ίδια ιστορία. Μπορείς να βάλεις λ.χ. μια γυναίκα ηθοποιό να παίξει τον Χάρι Χόλε. Θα ήταν μια τελείως διαφορετική ιστορία και εάν το βιβλίο μου μπορούσε να συνεισφέρει σε μια τέτοια ταινία, δεν θα με πείραζε.
-Έχω κι ένα ακόμη ερώτημα. Αν και πιστή fun σας, δεν παύω να ανατριχιάζω με τις περιγραφές των εγκλημάτων που κάνετε. Μα πώς μπαίνετε στο μυαλό ενός serial killer; Η, όπως για παράδειγμα στον «Λυτρωτή», σκέφτεστε μια σκηνή όπου ο δολοφόνος …απορροφά με ηλεκτρική σκούπα το μάτι μιας γυναίκας;
-Πιστεύω ότι πρόκειται για το αντίστροφο ερώτημα: πώς γίνεται όταν κρατάς μια ηλεκτρική σκούπα στο χέρι να μην σκεφτείς …και αυτό; (γελάει). Για να σας απαντήσω με μια λέξη, χρησιμοποιώ τη φαντασία μου. Κάνω πολύ έρευνα φυσικά. Διαβάζω. Κάνω συζητήσεις. Και αυτές μου πυροδοτούν σκέψεις. Πρέπει να ξέρεις να ακούς -κάτι που δεν συμβαίνει συχνά στην εποχή μας. Τότε οι άνθρωποι σου λένε τα μυστικά τους…
+
Μελλοντικά σχέδια
Αυτό τον καιρό ο συγγραφέας ετοιμάζει ένα sequel του βιβλίου «Το Βασίλειο».
Είχε έρθει στο τέλος Σεπτεμβρίου στην Αθήνα για να παρουσιάσει τη «Ματωμένη Σελήνη» (Killing Moon-εκδόσεις Μεταίχμιο), όπου ο διάσημος ήρωάς του, επιθεωρητής Χάρι Χόλε επιστρέφει.
Τον Ιανουάριο θα εκδοθεί και στην Ελλάδα «Το Νυχτόσπιτο» (Τhe Night House»), που ήδη κυκλοφορεί στο εξωτερικό.
Τα τελευταία χρόνια ο Νέσμπο κάνει σειρές για την τηλεόραση και ταινίες. Πρόσφατα έγραψε δύο από τα επεισόδια της σειράς «So Long Marian», που αναφέρεται στον έρωτα του Λέοναρντ Κοέν με την Νορβηγίδα Μαριάν στην Ύδρα.
Εμπνευσμένο από το διήγημά του «Ο Άρχοντας της Ζήλιας» είναι το σενάριο της χολιγουντιανής ταινίας «Killer Heat». Γυρίσματα έγιναν και στην Κρήτη, πρωταγωνιστούν οι Joseph Gordon-Levitt, Shailene Woodley και Richard Madden.
*
Η προστασία των αναρριχητικών πεδίων
Όπως θα μας πει ο φίλος του Νέσμπο Άρης Θεοδωρόπουλος, ο συγγραφέας του αναρριχητικού οδηγού και διανοίκτης πολλών αναρριχητικών διαδρομών στο νησί και σε άλλα σημεία της Ελλάδας, αυτό που επείγει τώρα στην Κάλυμνο είναι η προστασία και η συντήρησή τους, μέσω της σύστασης ενός Φορέα Διαχείρισης.
Ο συγγραφέας συμφωνεί. «Υπάρχει μεγάλη ανάγκη να διατηρούνται οι διαδρομές ασφαλείς ειδικά με τόσες χιλιάδες αναρριχητές. Μέχρι τώρα ασχολούνται λίγοι εθελοντές στον ελεύθερο χρόνο τους και με δικά τους χρήματα -όπως ο Άρης. Πρέπει η Κάλυμνος να ανακηρυχθεί Αναρριχητικό Πάρκο και να προστατευτεί για τις επόμενες γενιές».
- Θερμές ευχαριστίες στον Αρη Θεοδωρόπουλο που μας βοήθησε με τις πολύτιμες πληροφορίες και γνώσεις του γύρω από την αναρρίχηση.
- Ευχαριστούμε την κυρία Καλοτίνα Κλωνάρη για τη φιλοξενία στο ξενοδοχείο Masοuri Blu (www.masouriblu.gr). Βρίσκεται ακριβώς πάνω στη θάλασσα, προσφέρει μοναδική θέα στην Τέλενδο και διαθέτει 13 δωμάτια και σουίτες.
