Την Χρυσάνθη Μαστοκώστα την βρίσκουμε στον χώρο της οινοποιίας, στο οικογενειακό αμπέλι του Mastrokosta Winery, στον Δύστο, στους χώρους παραγωγής, ανάμεσα στα πρόσωπα της οικογένειας της και ενίοτε με ένα ποτήρι Σαββατιανό ή Ροδίτη στο χέρι.
Ο τόπος καταγωγής της την ενέπνευσε “ριζικά”, δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Το φυσικό τοπίο της λίμνης του Δύστου αποτελεί άλλωστε το βασικό στοιχείο του εικαστικού μέρους των ετικετών των φιαλών του οινοποιείου τους. Έτσι συστήνονται στο κοινό, μέσω του τόπου τους, της ιστορίας και της ομορφιάς του, μέσα από ένα δημιουργικό πάντρεμα νεωτερικότητας και παράδοσης που αναδεικνύει τις γηγενείς οινοποιήσιμες ποικιλίες σταφυλιών.
Η Χρυσάνθη μας ξεναγεί στον Δύστο, δύο ώρες από την Αθήνα
Ο Δύστος, είναι ένα χωριό στην Κεντρική-Νότια Εύβοια, σε απόσταση μόλις δύο ωρών από την Αθήνα. Εκεί γεννήθηκε και μεγάλωσε η Χρυσάνθη, στον τόπο αυτό έχουν χαραχτεί οι πρώτες της αναμνήσεις, τα παιδικά της χρόνια, οι πρώτοι δεσμοί φιλίας, τα έθιμα του τόπου που κουβαλά μαζί της και αποτυπώνονται στις γαστρονομικές της συνήθειες. Και για αυτόν τόπο μας μιλά σήμερα.
Το πρώτο που θέλησε να μας δείξει είναι η περιοχή της λίμνης του Δύστου. Παλαιότερα είχε τον χαρακτήρα έλους που συνέβαλλε στην επιβίωση των κατοίκων και αργότερα υπήρξε χαρακτηρισμένος υδροβιότοπος και ενταγμένος σε διεθνείς συνθήκες για την προστασία της χλωρίδας και τη πανίδας. Ιστορικά, η περιοχή των Πτεχών, κατά την αρχαιότητα συνδέεται με την λεκάνη της λίμνης, η οποία διαχρονικά έχει περάσει από πολλά στάδια κατακλυσμού ή απόλυτης ξηρασίας, ανάλογα με τα επίπεδα των βροχοπτώσεων. Σήμερα, βρίσκεται σε στάδιο φυσικής αποξήρανσης και καλύπτεται από καλαμνιώνες.
Ευρύτερα η περιοχή της λίμνης και του κάμπου του Δύστου, παρουσιάζει, ιστορικό ενδιαφέρον, όπως μας λέει. Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι στο σημείο είχε αναπτυχθεί η αρχαία πόλη του Δύστου, που τοποθετείται στους προχριστιανικούς χρόνους και από την οποία πήρε το σημερινό όνομά του το χωριό, αντικαθιστώντας το προηγούμενο τοπωνύμιο «Ζερμπίσια».
Η περιοχή έχει πολυπολιτισμική καταγωγή, με περισσότερο αρβανίτικες επιρροές, στις συνήθειες, τη συμπεριφορά, τα έθιμα, τη μουσική και γαστρονομική παράδοση, τη ντοπιολαλιά και τις τοπικές ονομασίες και λιγότερο ενετικές επιρροές όπως οι ενετικοί πύργοι που την αγκαλιάζουν περιμετρικά.
Μυρωδιά μούστου, καλό φαγητό και αύρα θαλασσινή
Η επαφή με τη φύση. Το υγρό χώμα, το άρωμα των λουλουδιών, η μυρωδιά του μούστου την περίοδο του τρύγου, το καλό φαγητό και δη η χωριάτικη σπανακόπιτα και τα μπάνια στη θάλασσα το καλοκαίρι, είναι η ψυχή του τόπου που ενώνεται, γίνεται ένα, με εκείνη της Χρυσάνθης.
Το σημείο του τόπου της που επιλέγει να μας δείξει είναι εκεί όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη του Δύστου, στον κάμπο του. Μια πολιτεία που είχε αναπτυχθεί κατά την αρχαιότητα έως και το 19ο περίπου αιώνα. Πλέον το εμφανές απομεινάρι της ζωής που είχε απομείνει σε αυτό το μέρος, είναι το ονομαζόμενο «Σαράϊ», ένα πλίνθινο κτίσμα όπου διέμενε ο άρχων και γαιοκτήμονας της περιοχής και δεσπόζει στο κέντρο του κάμπου αλλά και ο λόφος «Καστρί».
“Αγγίζοντας” όμως τον τόπο της, για εκείνη, μοιάζει με το σχήμα ενός σταφυλιού, ακούει βιολιά και μυρίζει τις “ρίζες” της που βρίσκει καθισμένη σε τραπέζια γεμάτα νόστιμο φαγητό ανάμεσα στα αγαπημένα της πρόσωπα και την οικογένειά της.
Ο Δύστος “στο πιάτο”
Για φαγητό μας προτείνει αρχικά ανεπιφύλακτα τις ψαροταβέρνες της περιοχής καθώς τα πεντανόστιμα πιάτα τους να συνδυάζονται με τη γραφική ομορφιά του τοπίου. Η ευλογία ενός μέρους που βρέχεται από τον Ευβοϊκό κόλπο και το Αιγαίο εγγυάται τα φρέσκα ψάρια και τα θαλασσινά και κυρίως τη σαρδέλα ψητή, που είναι στα must των πιάτων της περιοχής.
Επόμενες στάσεις για φαγητό στην περιοχή των Πετριών Αλιβερίου και της Πλατάνας στην Κύμη όπου αναζητούμε τις παραδοσιακές τοπικές πίτες, την τραχανόπιτα και τη σπανακόπιτα με σπιτικό τυρί φέτα, με χωριάτικο φύλλο ανοιγμένο στο πλαστήρι με παραδοσιακό τρόπο αλλά τον κοκκινιστό κοκκινιστό με τα παραδοσιακά χειροποίητα ζυμαρικά γκόγκλιες, το χωριάτικο λουκάνικο με πορτοκάλι και τον μπακλαβά και τα ξερά σύκα Κύμης.
Αναφορικά με το κρασί, η παραδοσιακή γηγενής ποικιλία είναι το πλούσιο Σαββατιανό, μια νεότερη παραλλαγή της Κουντούρας. Πρόκειται για λευκή ποικιλία, που αποτελεί τη βάση της οινοποίησης, με δυνατότητα να προσδώσει «σώμα» και ένταση στη φιάλη. Συναντάται, επίσης, ο Ροδίτης, ποικιλία με αρωματική χροιά, που συνδυάζεται συχνά με το Σαββατιανό και η φημισμένη Ρετσίνα. Στις ερυθρές ποικιλίες, ανήκει η Μαυροκουντούρα ή Μαύρη Κουντούρα Κύμης.
Μια ματιά στο μέλλον
Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα, από την πανδημία και έπειτα, Η Χρυσάνθη μας εξηγεί ότι η επισκεψιμότητα στο νησί έχει αυξηθεί. Η εγγύτητα με την Αθήνα πάντα συμβάλει, με αποτέλεσμα οι εκδρομείς ακόμη και εναλλακτικού τουρισμού για μονοήμερη ή πολυήμερη απόδραση όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά και κατά τους χειμερινούς μήνες, να είναι γεγονός.
Η επαφή με νέους ανθρώπους από άλλες περιοχές εντός και εκτός Ελλάδας, τροφοδοτεί τη διάθεσή τους για φιλοξενία ώστε να αλληλοεπιδρούν και να δημιουργούν, με βάση αυτά που τους προσφέρει η φύση και ο τόπος τους απλόχερα και ατόφια, χωρίς αλλοίωση ή παρέμβαση. Και η στροφή των νέων ανθρώπων στον αγροτικό τομέα, σε δράσεις και δραστηριότητες που αναδεικνύουν τα παραδοσιακά προϊόντα του τόπου, είναι σύγουρα μια θετική εξέλιξη.
Για τις οικογένειες αυτές που δημιουργούν στον τόπο και καρδιοχτυπούν για αυτόν η αξιοποίηση, η ανάδειξη της ομορφιάς του, με απόλυτο σεβασμό είναι κάτι το αδιαπραγμάτευτο. Η κατασκευή ενός αξιοπρεπούς επαρχιακού οδικού δικτύου είναι άκρως απαραίτητη και το πρώτο αναγκαίο βήμα για τη βελτίωση και ασφάλεια των μετακινήσεων.
Ενώ η ανάδειξη της τοπικής παραδοσιακής κουζίνας και ιστορίας μέσω της δημιουργίας κέντρων πολιτισμού και φεστιβάλ γαστρονομικού ενδιαφέροντος, η δημιουργία πλαισίου προστασίας των τοπικών μνημείων, η ενίσχυση και προστασία των παραλιών για ελεύθερη πρόσβαση σε όλους ακόμη και ο θαλάσσιος τουρισμός, σε σημείο που να φέρνει σε επαφή τους νέους με τον αθλητισμό χωρίς να αλλοιώνεται ο χαρακτήρας τους, η αξιοποίηση του λιμανιού της Κύμης, ως κομβικό σημείο μετάβασης σε όλες τις Σποράδες και τις Κυκλάδες, οι φυσιολατρικές περιηγήσεις είναι μερικές προτάσεις της Χρυσάνθης που την κάνουν να πιστεύει ότι θα είναι ικανές ώστε να μυήσουν κάθε ταξιδιώτη στον τόπο τους.
Μια τελευταία βόλτα στην Ν. Εύβοια
Οι βόλτες που προτείνει αν αγαπάμε τη θάλασσα, είναι στις ξακουστές παραλίες της Εύβοιας. Ενδεικτικά θα αναφέρει, εκείνες που βρίσκονται ευρύτερα στην περιοχή των Πετριών(Χερόμυλος, Κλιμάκι, Στόμιο) αλλά και της Κύμης(Θαψά, Κορασίδα, Μουρτερή).
Νοτιότερα στην περιοχή Μεσοχώρια προτείνει τη Λιμνιώνα και το Αρμυρίχι, αλλά και την παραλία των Καλλιανών, νοτιότερα με κατεύθυνση την Κάρυστο, που γειτνιάζει με το φαράγγι του Δημοσάρη και εκείνη των Πεταλιών. Την Παραλία Χιλιαδού και Μετοχίου στη βόρεια Εύβοια.
Και αν κανείς προτιμά το βουνό, μια βόλτα στην περιοχή των Μανικίων, με τα επιβλητικά βουνά, στο Ξηροβούνι και σε περιοχές κοντά στο όρος Διρφύος και στην περιοχή της Σέττας θα αποζημιώσει τον ταξιδιώτη, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες με τα χιονισμένα τοπία.
Για τους πεζοπόρους, μια καλή πρόταση είναι το φαράγγι του Δημοσάρη στη Νότια Εύβοια και η περιπλάνηση στα μικρά γραφικά χωριά στην περιοχή της Κύμης και στο Μύλο του Σάντα.
Η ίδια κάθε φορά που θέλει να ηρεμήσει το μυαλό της κατευθείνεται με τα πόδια, την ώρα λίγο πριν το δειλινό, στον κάμπο του χωριού της, σε ένα τοπίο που μοιάζει με καμβάς με απίστευτα χρώματα και εικόνες. Και με αυτή την εικόνα την αφήνουμε και εμείς.
