Ο Θανάσης Μπίρλης ταξίδεψε στην Κούβα το 2018 και έζησε μια εμπειρία που σημάδεψε τις αισθήσεις και τον φωτογραφικό φακό του. Η ισχυρή αυτή σύνδεση με το διαμάντι της Καραϊβικής είχε ως αποτέλεσμα ένα λεύκωμα με τίτλο «Κούβα», το οποίο αποτυπώνει τη γοητεία μιας χώρας που μάχεται με το παρελθόν και το σήμερα.
Ο επιχειρηματίας και καλλιτέχνης αιχμαλωτίζει τη γοητεία της φθοράς της Κούβας μέσα από την πολύχρωμη καθημερινότητα των ανθρώπων, τις μουσικές, τα αρώματα και την αρχιτεκτονική, όπως τα βίωσε πηγαία και αυθεντικά. Ας περιπλανηθούμε μαζί του σε ένα αληθινό «ταξίδι ζωής».
Μπορεί να πέρασαν πολλά χρόνια από το 1979 όταν οι φίλοι μου επισκέφτηκαν την Κούβα στo πλαίσιο ενός διαφορετικού «Erasmus», που δυστυχώς δεν μπόρεσα να τους ακολουθήσω, όμως το ταξίδι στην Κούβα παρέμεινε ένα ζωντανό νεανικό όνειρο που το 2018 πραγματοποιήθηκε. Σίγουρα με εντελώς άλλη ματιά και προσέγγιση, μιας και πολλά έχουν αλλάξει, αλλά αντίστοιχα πολλά έχουν παραμείνει ίδια στο υπέροχο αυτό ιστορικό νησί της Καραϊβικής.
Η άφιξη στην Κούβα και την παλιά πόλη της Αβάνας
Τον Οκτώβριο του 2018 φτάσαμε στο αεροδρόμιο Χοσέ Μαρτί της Αβάνας. Ο Jose Marti ήταν ποιητής, εμψυχωτής και υπέρμαχος της Κουβανικής ανεξαρτησίας.
Στο ανταλλακτήριο χρημάτων διαπιστώσαμε πως στη χώρα κυκλοφορούν δύο νομίσματα, ένα για τους ντόπιους και ένα για τους τουρίστες.
Στην παλιά πόλη της Αβάνας, περπατάς ανάμεσα στα αποικιακού ρυθμού κτίρια, τα οποία σε μαγεύουν με την πρώτη ματιά με την αρχιτεκτονική τους, τα χρώματά τους, και σε ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο πίσω.
Πραγματικά, αρχίζεις να τα φαντάζεσαι όλα καλοσυντηρημένα, στις ομορφιές τους, να κοσμούν αυτή την πανέμορφη πόλη. Όλα αυτά τα κτίρια κουβαλούν τα σημάδια των αποικιακών χρόνων και χαρακτηρίζονται από μοναδική ομορφιά. Ακόμα και εγκαταλελειμμένα αναδύουν την αίγλη του πλούσιου παρελθόντος σε κάθε γωνιά της παλιάς πόλης.
Αγαπημένες γειτονιές που χάνονται στον χρόνο
Η πιο δυνατή ανάμνηση στην Κούβα ήταν όταν φτάσαμε στο Τρινιδάδ. Εκεί ο χρόνος γύρισε ακόμα πιο πίσω σε αυτή την υπέροχη και πολύχρωμη πόλη. Η βόλτα στο Τρινδάδ με τη άμαξα και η διαδρομή έξω από την πόλη ανάμεσα στις φυτείες ζαχαροκάλαμου παραμένει έντονη ανάμνηση.
Αγαπημένες γειτονιές είναι οι πλατείες της Αβάνας, ιδιαίτερα η παλιά πλατεία και η πλατεία του καθεδρικού ναού. Φανταστείτε τα σημεία αυτά πλημμυρισμένα από μουσική, χορό και χρώματα.
Θυμάμαι τη βόλτα στον παραλιακό δρόμο (Malekon) με ανοιχτό αυτοκίνητο αντίκα το ηλιοβασίλεμα, που ο ουρανός βάφεται με ατελείωτα μενεξεδιά χρώματα. Και από την άλλη πλευρά τα κτίρια του δρόμου ανταγωνίζονται επάξια με τα μοναδικά τους χρώματα.
Δεν μπορώ να ξεχάσω τη χαλαρότητα και τη ξεγνοιασιά στην πλατεία του Τρινιδάδ, απολαμβάνοντας φρέσκους χυμούς και κοκτέιλ, χωρίς σύνδεση στο ίντερνετ, ακούγοντας μουσική από την ορχήστρα. Μόνο ο ήχος από τις οπλές των αλόγων στο πλακόστρωτο ακουγόταν να διακόπτει για λίγο αυτή την ηρεμία.
Ανεβείτε σε κάποιο roof garden, όπως εμείς στου ξενοδοχείου μας, και διαγώνια από το Καπιτώλιο, είχαμε θέα όλη την ανακαινισμένη Αβάνα, το μεγάλο Θέατρο, τα γύρω κτίρια και παρατεταγμένα όλα τα αυτοκίνητα αντίκες έτοιμα να υποδεχθούν τους τουρίστες.
Γεύση, όσφρηση, ματιά, άγγιγμα, ήχος και πρόσωπα
Ρούμι, πούρα, η αλμύρα της θάλασσας και τα τροπικά φρούτα… οι καρύδες είναι οι μυρωδιές που θυμάμαι από την Κούβα. Οι ήχοι από τις διάσπαρτες ορχήστρες σε κάθε πλατεία της πόλης από νωρίς το πρωί έως πολύ αργά το βράδυ. Ρυθμός, χορός και μουσική είναι σήμα κατατεθέν την Κούβας.
Μια εικόνα που μου έχει μείνει είναι το βράδυ ο δρόμος φωτισμένος με χαμηλό φωτισμό και έξω στο πεζοδρόμιο της γειτονιάς ηλικιωμένοι να παίζουν ντόμινο στο μικρό τους «καφενείο», τέσσερις καρέκλες και ένα τραπεζάκι. Επίσης, Τσε, Φιντέλ Κάστρο και Χέμινγουεϊ προσωπικότητες άρρηκτα συνδεδεμένες με την Κούβα.
Ο Τσε βρίσκεται παντού στους τοίχους, ζωγραφισμένος σε κάδρα σε κάθε κατάστημα, πάνω σε κάθε λογής σουβενίρ. Ωστόσο, ο Φιντέλ Κάστρο βλέποντας αυτό το θέαμα, προτού πεθάνει είχε απαγορεύσει να απεικονίζεται το πρόσωπο του παντού. Ο Χεμινγουέι, επίσης, ήταν λάτρης της Κούβας
Το άλλο πρόσωπο της Κούβας
Στη χώρα έχουν αρχίσει να αλλάζουν κάποια πράγματα. Επιτρέπεται, για παράδειγμα, η εισαγωγή αυτοκινήτων για χρήση ιδιωτικών ταξί, η ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων -κυρίως εστιατορίων- που ένα μέρος των κερδών αποδίδεται στο κράτος. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στις φυτείες καπνού, όπου ο παραγωγός μπορεί να κρατήσει ένα μέρος της παραγωγής και να το πουλήσει ο ίδιος ενώ το υπόλοιπο το δίνει υποχρεωτικά στο κράτος.
Επιτρέπουν στους ντόπιους να χρησιμοποιούν τα σπίτια τους ως τουριστικά καταλύματα, που εκτός από ύπνο παρέχουν και γεύματα. Πρόκειται για μια εξαιρετική εμπειρία και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Ζώντας μαζί τους, νιώθεις το πόσο φιλόξενοι και πόσο περήφανοι είναι, παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά και για πολλά χρόνια. Όσο θα διαρκεί το εμπάργκο οι Κουβανοί θα ζουν δύσκολα.
Επιπλέον, υπάρχει μια αναστήλωση – επισκευή παλιών κτιρίων στην Αβάνα από ξένους επενδυτές για τη δημιουργία μεγάλων ξενοδοχείων, που ευτυχώς τους επιβάλλεται η διατήρηση της πρόσοψης.
Γεύσεις και σουβενίρ
Το πιο ιδιαίτερο πιάτο που φάγαμε στην Κούβα είναι το «ropa vieja», κρέας σιγομαγειρεμένο με λαχανικά που το σερβίρουν με ρύζι και φασόλια. Τα φρούτα είναι όνειρο, μοναδικά σε γεύση και αρώματα.
Σουβενίρ από την Κούβα θα πρότεινα μόνο ρούμι και πούρα. Προσέξτε να προμηθευτείτε ποσότητες που επιτρέπονται και όλα να είναι αγορασμένα μόνο από νόμιμα καταστήματα και όχι από πλανόδιους. Η διαδικασία αγοράς τους αξίζει τον κόπο, γιατί, άλλωστε, τα βρίσκουμε και στην Ελλάδα λίγο πιο ακριβότερα.
Το ταξίδι ζωής που έγινε φωτογραφικό λεύκωμα
Αυτό το φωτογραφικό ταξίδι στο παρελθόν και οι εικόνες δεκαετιών πίσω με οδήγησε να εκδώσω ένα φωτογραφικό άλμπουμ με τίτλο «Κούβα», το οποίο διατίθεται στα βιβλιοπωλεία Ιανός, Πολιτεία και Public. Υπάρχουν κάποιες στιγμές κατά τη διάρκεια του ταξιδιού που έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη μου και έχουν αποτυπωθεί ως ατέλειωτες φωτογραφίες.
Το ταξίδι στην Κούβα ανήκει σε αυτό που ονομάζουμε «ταξίδι ζωής», γιατί ζήσεις σε ένα μοναδικό περιβάλλον με απίστευτες φυσικές ομορφιές, εκπληκτική αρχιτεκτονική, χρώματα, μουσική, χορό, ζωντάνια και όμορφους ανθρώπους.
Οι κάτοικοι της Κούβας ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον για αυτούς και συνεχίζουν υπομονετικά τη δύσκολη καθημερινότητά τους χωρίς να χάνουν καθόλου την καλή διάθεσή τους. Καθώς λικνίζονται, λοιπόν, στον ρυθμό της σάλσα σε παρασύρουν να χορέψεις μαζί τους με την ψυχή σου.
Λίγα λόγια για τον Θανάση Μπίρλη
Ο Θανάσης Μπίρλης γεννήθηκε στην Καισαριανή τον Ιανουάριο του 1959. Τελείωσε το λύκειο αρρένων Υμηττού και σπούδασε την οπτική επιστήμη στα ΚΑΤΕΕ. Με την ίδρυση των ΤΕΙ για οκτώ χρόνια δίδαξε στο ίδρυμα στο τμήμα οπτικής οπτομετρίας. Ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις οπτικών και είναι ιδρυτής της αλυσίδας οπτικών καταστημάτων Οφθαλμός. Το 1996 εφάρμοσε πρώτος το σύστημα δικαιόχρησης στον χώρο της οπτικής. Παράλληλα, ασχολούνταν με την τέχνη ζωγραφίζοντας ή κάνοντας μικρογλυπτά. Εξέθεσε δουλειά του με θέμα την ανακύκλωση το 2006 στο Ψυχικό στην γκαλερί Μονοχώρο. Ακολούθησαν εκθέσεις το 2007 στον χώρο Canto στην Γλυφάδα, το 2008 στην Κέα, στην γκαλερί ARTSA, το 2010 με το Οφθαλμοφανές στο Γκάζι, το 2011 στην γκαλερί Genesis με τα Ωρόσημα. Επιπλέον, το 2017 στην γκαλερί Marina Keas και την έκθεση ARToclock, παρουσίασε για πρώτη φορά συλλογή μικρογλυπτών, παράλληλα με δημιουργίες ζωγραφικής. Τέλος, το 2017 στο Μουσείο Ηρακλειδών δημιούργησε την Αόρατη Πόλη και το 2022 παρουσίασε το πρώτο του φωτογραφικό Λεύκωμα με θέμα την Κούβα.
