Τοποθετημένη στο κέντρο του Αιγαίου στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Ανατολικών Κυκλάδων και με εύκολη πρόσβαση αεροπορικώς ή ακτοπλοϊκώς, η Νάξος ή Αξιά φοράει τα ανοιξιάτικα και ακτινοβολεί, λουσμένη στο απολλώνιο φως του πελάγους.
Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, αρχαίοι ναοί, ενετικές εκκλησίες και μεσαιωνικά κάστρα, γραφικά ορεινά χωριά, αμμώδεις παραλίες, πεδιάδες και ψηλά βουνά –τα ψηλότερα των Κυκλάδων Ζας (1004 μ.) και Φανάρι (908 μ.)- ξεχωριστή γαστρονομία και πολιτισμός είναι τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Νάξου που αξίζει να ανακαλύψετε την Άνοιξη. Την εποχή που ο τουρισμός διατηρεί φυσιολογικά επίπεδα και ρυθμούς, το πολυαγαπημένο νησί αποκαλύπτει το μεγαλείο του. Αδράξετε, λοιπόν, την ευκαιρία και επισκεφθείτε το. Άλλωστε, θα χρειαστούν ακόμα πολλές φορές για να μυηθείτε σε όλα τα μυστικά του.
Η Πορτάρα
Τα εμβληματικά μνημεία του νησιού ξεπροβάλλουν, ήδη, από το λιμάνι του. Η Πορτάρα είναι το σήμα κατατεθέν της Νάξου, σύμβολο μύθων που δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ, ντύνοντας με μυστήριο τον τόπο. Φημολογείται ότι ήταν είσοδος για τον ναό του Απόλλωνα, γι’ αυτό και στρέφεται προς τη Δήλο. Άλλοι λένε πως δημιουργήθηκε για να οδηγεί από τον πρόδρομο στον ναό του Διονύσου.
Ο ιωνικού ρυθμού εντυπωσιακός ναός είχε ξεκινήσει να χτίζεται το 530 π.Χ., από τον τύραννο της Νάξου Λύγδαμη, έχοντας τις προδιαγραφές του ναού του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα και της Ήρας στη Σάμο. Αφού έγινε χριστιανικός τον 5ο ή 6ο μ.Χ. καταστράφηκε στην ενετοκρατία. Διασώθηκε μόνο η Πορτάρα, που τοποθετείται στο μικρό νησάκι Παλάτια, όπου σύμφωνα με τον μύθο ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη, με την οποία ήταν ερωτευμένος, αφού σκότωσε τον Μινώταυρο στην Κρήτη.
Περπατώντας από τη Νάξο για να φτάσετε στη νησίδα, θα νιώσετε την ενέργεια των μύθων και της ιστορίας να σας διαπερνά. Εκεί στην κορυφή, απολαύστε ένα μοναδικό ηλιοβασίλεμα. Αντικρίζοντας τον ήλιο να βυθίζεται στη γραμμή της θάλασσας, θα αισθανθείτε το απολλώνιο φως να λούζει όλες τις αισθήσεις σας. Πρόκειται για ένα σημείο με ιδιαίτερη ενέργεια που νικά τα όρια του χωροχρόνου.
Η καστροπολιτεία της Νάξου
Το Κάστρο της Νάξου ιδρύθηκε το 1207 από το Μάρκο Σανούδο, ως μέρος του Δουκάτου του Αιγαίου, και συγκαταλέγεται στα κορυφαία αξιοθέατα του νησιού. Περιμετρικά του κάστρου κτίστηκαν δώδεκα πύργοι, από τους οποίους σήμερα μπορείτε να εξερευνήσετε τον μοναδικό πύργο που έχει δασωθεί, τον πύργο των Κρίσπι ή πύργο του Γλέζου. Πρόκειται για το μοναδικό ενετικό κάστρο στον ελλαδικό χώρο, το οποίο δεν σταμάτησε να κατοικείται από τότε που κτίστηκε.
Ο Πύργος του Γλέζου έχει ένα εντυπωσιακό κυκλικό σχήμα και στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο του νησιού. Με το που περάσετε μία από τις τρεις πύλες του κάστρου –Τρανή Πόρτα, Παραπόρτι, Πίσω Παραπόρτι (δεν διασώζεται)- είναι σαν να ταξιδεύετε πίσω στον χρόνο. Η περίφημη καστροπολιτεία της Νάξου είναι μία από τις πιο ζωντανές Μεσαιωνικές Καστροπολιτείες της Ελλάδος, που συνεχίζει να διατηρεί ζωντανό τον παλμό της μέχρι σήμερα. Περιηγηθείτε ανάμεσα στα παλιά αρχοντικά, στα μικρά μαγαζάκια με τα παραδοσιακά προϊόντα, τα κοσμήματα και τα έργα τέχνης, στις όμορφες ταβέρνες και τα γραφικά καφέ.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Τα γραφικά σοκάκια θα σας οδηγήσουν στο ψηλότερο σημείο του Κάστρου και την Εμπορική Σχολή των Ιησουιτών, όπου είχε φοιτήσει και Νίκος Καζαντζάκης το 1897. Εκεί θα συναντήσετε το Αρχαιολογικό Μουσείο –ένα κομψοτέχνημα του 17ου αι.- που φιλοξενεί εκπληκτικά ευρήματα από τη νεολιθική εποχή μέχρι τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Επισκεφθείτε την ταράτσα για το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο με τη γυναικεία φιγούρα πάνω στο θαλάσσιο τέρας.
Ο ναός της Δήμητρας
Χωρίς τα πλήθη των τουριστών του καλοκαιριού, ο φημισμένος αρχαιολογικός ναός της Δήμητρας γοητεύει. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Σαγκρί και κτίστηκε περίπου το 530 π.Χ. (σχεδόν έναν αιώνα πριν τον Παρθενώνα). Άρτιο δείγμα κλασικής αρχιτεκτονικής, είναι φτιαγμένος από το περίφημο ναξιώτικο λευκό μάρμαρο και ήταν αφιερωμένος στη θεά Δήμητρα και τον Απόλλωνα. Αν και τον 6ο αι. μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία, η θεά της συγκομιδής και της γονιμότητας δεν σταμάτησε ποτέ να αποτελεί σημαντική θεότητα για του Ναξιώτες, οι οποίοι ζούσαν από την παραγωγή υψηλής ποιότητας αγροτικών προϊόντων.
Εκεί που ο θαλασσινός αέρας του Αιγαίου κατακλύζει την εύφορη πεδιάδα, φτάνοντας μέχρι το ψηλό βουνό του Ζα (Δία), ο χρόνος μοιάζει να σταματά, δημιουργώντας συλλογικές αρχέγονες αναμνήσεις της ναξιώτικης ιστορίας και του Αιγαιοπελαγίτικου παρελθόντος. Ολοκληρώστε την εμπειρία με το βραβευμένο Μουσείο Γύρουλα, το οποίο έχει ξεχωρίσει για την αρχιτεκτονική του και την απόλυτη εναρμόνισή του με το φυσικό τοπίο.
Η παραδοσιακή Απείρανθος
Η Νάξος φημίζεται για τα χωριά της, και μάλιστα τα πιο ορεινά, τα οποία διατηρούν τα παραδοσιακά στοιχεία και τη γραφικότητά τους. Σκαρφαλωμένη στους πρόποδες στη βουνοσειρά των Φαναριών, η Απείρανθος συγκαταλέγεται στα πιο όμορφα και πιο αυθεντικά χωριά της Νάξου. Στον διάσημο αυτόν οικισμό κυριαρχεί το μάρμαρο και τα πετρόκτιστα σπίτια, που διατηρούν ζωντανή την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της ενετοκρατίας. Οι ντόπιοι και κάτοικοι της Απειράνθου διασώζουν με ευλάβεια ήθη και έθιμα του τόπου, τη ντοπιολαλιά με αρχαία ελληνικά και βυζαντινά στοιχεία, αρχαίες μουσικές παραδόσεις και μαντινάδες. Είναι το χωριό του Μανώλη Γλέζου, ενώ εδώ γεννήθηκε και ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, που διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Περπατήστε ανάμεσα στους πύργους, τα γραφικά καλντερίμια και τις αψιδωτές καμάρες και θαυμάστε τον πύργο του Ζευγώλη (17ος αιώνας) και τα μουσεία του χωριού (Αρχαιολογικό, Λαογραφικό, Φυσικής Ιστορίας, Γεωλογικό). Μην παραλείψετε να γευτείτε την απίστευτη απειρανθίτικη κουζίνα με το γεμιστό κατσίκι ή το αρνί, τα χόρτα, τις πίτες, τη γραβιέρα Νάξου, προϊόν ΠΟΠ και τις φημισμένες πατάτες.
Τέλος, επισκεφθείτε τον ιστορικό Συνεταιρισμό Παραδοσιακής Τέχνης Γυναικών Απεράθου – ιδρύθηκε το 1987 από τον Μανώλη Γλέζο, που ήταν κοινοτάρχης του χωριού – και προμηθευτείτε χειροποίητα υφαντά, πραγματικά έργα τέχνης.
Πεζοπορικές διαδρομές
Τώρα είναι η κατάλληλη εποχή για να απολαύσετε τη Νάξο περπατώντας. Η φύση οργιάζει, χαρίζοντας απλόχερα έντονα χρώματα και αρώματα. Ο Δήμος Νάξου προσφέρει αρκετές περιπατητικές και ποδηλατικές διαδρομές, μέσα από τις οποίες θα δείτε το νησί με άλλη ματιά. Τα μονοπάτια διασχίζουν μνημεία και γραφικούς οικισμούς, κοιλάδες και γάργαρα ποτάμια.
Ακολουθούν κάποιες από τις πιο όμορφες διαδρομές, που θα καλύψουν και τον πιο ψαγμένο φυσιολάτρη:
Ελαιόλιθος – Σίφωνες – Φανάρι – Απείρανθος: Μια διαδρομή που περνά από πυκνά δάση, ρυάκια και βουνοκορφές.
Ελαιόλιθος – Λατομεία Μαρμάρου – Τσικαλαριό – Απάνω Κάστρο – Χαλκί: Περνάει από πολύ εντυπωσιακά σημεία του νησιού.
Κάτω, Μέση και Πάνω Ποταμιά με διάρκεια 3 ώρες.
Κεραμωτή – Καταρράκτης της Ρουτσούνας με διάρκεια 2 ώρες (με την επιστροφή).
Απείρανθος – Φανάρι – Καλόξυλος – Ακαδήμοι – Χαλκί, με διάρκεια 3 ώρες.
