Εντυπωσιακή και ολοζώντανη η μικρή πολιτεία πάνω στο νερό έχει ρίζες στην προϊστορική περίοδο, όντας μια από τις αρχαιότερες στην Ευρώπη. Σε κάθε σημείο της Παλιάς Πόλης των Χανίων υπάρχει το αποτύπωμα των διαφορετικών πολιτισμών που κόμισαν οι κατακτητές οι οποίοι πέρασαν διαδοχικά από εδώ -Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Σαρακηνοί, Ενετοί, Τούρκοι.
Ο κεντρικός δρόμος που συνδέει τη νέα πόλη με το λιμάνι είναι η οδός Χάληδων και σ’ αυτήν θα δείτε τον μητροπολιτικό ναό των Εισoδίων της Θεοτόκου (Τριών Μαρτύρων), κτισμένο εκεί όπου υπήρχε το εργοστάσιο σαπουνιών του Μουσταφά Νιλύ πασά. Η Καθολική εκκλησία βρίσκεται απέναντι και πλάι της ξεχωρίζει ο ναός του Αγίου Φραγκίσκου (14ος αι.).
Πολυσύχναστος δρόμος, γεμάτος με τσαγκαράδικα όπου φτιάχνονται τα περίφημα στιβάνια (οι Κρητικές μπότες) είναι η Σκρυδλώφ. Πολλά από τα μαγαζιά που θα δείτε λειτουργούν εκεί από τα τέλη του περασμένου αιώνα.
Τα «Μαχαιράδικα», ο άλλος χαρακτηριστικός δρόμος με μαγαζιά που πουλούν τα διάσημα κρητικά μαχαίρια, λέγεται Καραολή Δημητρίου. Αυτά που προτείνουν είναι σουβενίρ, όμως αν θέλετε αυθεντικό κρητικό μαχαίρι θα πρέπει να αναζητήσετε παλιούς τεχνίτες.
Στα δυτικά της Παλιάς Πόλης βρίσκεται η συνοικία Τοπανά (από το τουρκικό τόπ που σημαίνει μπάλα κανονιού), ένα μίγμα ενετικών και οθωμανικών χαρακτηριστικών. Αξίζει να περιηγηθείτε στα δαιδαλώδη στενά της όπου υπάρχουν πολλά καλόγουστα εστιατόρια και ρακάδικα που σερβίρουν νόστιμους κρητικούς μεζέδες.
Η Εβραϊκή συνοικία (Οβριακή) είναι στα δυτικά της Παλιάς Πόλης, πίσω από την Ζαμπελίου. Εκεί είναι κτισμένη η μοναδική Εβραϊκή συναγωγή που υπάρχει στην Κρήτη.
Πολύ κοντά βρίσκεται η οδός Θεοτοκοπούλου με τη μονή των Φραγκισκανών San Salvatore (15ος αι.), το καθολικό της οποίας στεγάζει τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή Χανίων. Στο βόρειο άκρο της συνοικίας είναι το φρούριο του Φιρκά, το οποίο προστάτευε την είσοδο του λιμανιού.
Στην ανατολική πλευρά του λιμανιού βρίσκεται το τέμενος του Κιουτσούκ Χασάν Μπέη ή Γιαλί Τζαμισί και λίγο μακρύτερα το ανακαινισμένο Μεγάλο Αρσενάλι, όπου λειτουργεί το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου.
Στην περιοχή υπήρχαν 17 νεώρια που κατασκευάστηκαν επί Ενετοκρατίας από τον Benetto Moro και εκεί γίνονταν τον χειμώνα οι επισκευές των πλοίων.
Στον χαμηλό λόφο επάνω από το λιμάνι, το Καστέλι, ήταν κτισμένη η αρχαία Κυδωνία, η ku-do-ni-ja των πινακίδων της Γραμμικής Β΄ γραφής. Η παράδοση λέει ότι υπήρξε μία από τρεις πόλεις που ίδρυσε ο βασιλιάς Μίνως στην Κρήτη, ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει τους Κύδωνες ως μία από τις πέντε κρητικές φυλές και ο Στράβωνας έγραψε ότι η πόλη της Κυδωνίας ήταν η τρίτη μεγαλύτερη στην Κρήτη. Τα αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές στο Καστέλι και τη γειτονική συνοικία Σπλάντζια αντιπροσωπεύουν όλες τις χρονολογικές φάσεις του μινωικού πολιτισμού, ξεκινώντας από την Πρωτομινωική Ι (περίπου 3650 – 3000 π.Χ.) και καταλήγοντας στην Υστερομινωική ΙΙΙ Γ (περίπου 1190 – 1070 π.Χ.) περίοδο. (Στοιχεία από το odysseus.culture)
Τα ίχνη της Κυδωνίας χάθηκαν καθώς ισοπεδώθηκε από τους Σαρακηνούς και τα λείψανα της αρχαίας πόλης χρησιμοποιήθηκαν αργότερα ως δομικό υλικό από τους Βυζαντινούς για την κατασκευή κάστρου. Οι βομβαρδισμοί του 1941 εξαφάνισαν και τα τελευταία ίχνη της αρχαίας πόλης. Τμήματα των βυζαντινών τειχών, πάντως, σώζονται στις οδούς Καραολή Δημητρίου και Κανεβάρο.
Όπως διαβάζουμε, πρόσφατη ανασκαφή φέρνει στο φως το ανακτορικό κέντρο και τμήμα από το συγκρότημα του ανακτόρου των Χανίων και της Κυδωνίας των μινωικών και κρητομυκηναϊκών χρόνων.
Λίγο μακρύτερα από το Καστέλι βρίσκεται η Σπλάντζια, ο παλιός τουρκομαχαλάς που διατηρεί το χρώμα του και έχει αρκετά αναστηλωμένα κτίρια. Επίκεντρό της είναι η πλατεία όπου υψώνεται ο ναός του Αγίου Νικολάου (1204) µε τον τούρκικο μιναρέ, και ο αναγεννησιακός ναός του Αγίου Ρόκκου (1630) που κτίστηκε για να προφυλάσσει τους κατοίκους από την επιδημία της πανώλης.
Η Χαλέπα βρίσκεται στην οδό Βενιζέλου. Είναι η δεύτερη πιο ιστορική περιοχή της πόλης μετά τον ενετικό οικιστικό πυρήνα.
Τα νεοκλασικά της κτίρια φιλοξένησαν τα Προξενεία των Μεγάλων Δυνάμεων όταν τα Χανιά ήταν πρωτεύουσα της Κρητικής Πολιτείας. Σ’ αυτήν λειτουργούσε η Γαλλική Σχολή Σαν Ζοζέφ, όπου οι καλόγριες δίδασκαν γαλλικά και καλούς τρόπους στις κόρες των ευκατάστατων οικογενειών, καθώς και η ρώσικη εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής που ήταν δώρο του Μεγάλου Δούκα της Ρωσίας στην πόλη. Εδώ βρισκόταν το Παλάτι που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει ο Πρίγκιπας Γεώργιος, το 1906, μετά το κίνημα του Θερίσου.
Στη συνοικία της Χαλέπας θα βρείτε και το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου που λειτουργεί ως επισκέψιμο μουσείο. Εδώ έμεινε τουλάχιστον 30 χρόνια και το ανακαίνισε ριζικά το 1927, οπότε πήρε τη μορφή που βλέπουμε σήμερα. (Τηλ. 2810 56008).
Τον Απρίλιο του 2022 στη Χαλέπα εγκαινιάστηκε το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων που στεγάζεται σε δύο καταπληκτικά βιοκλιματικά κτίρια. Χάρη στο εμβληματικό μουσείο η γειτονιά αυτή μαζί με τα Ταμπακαριά ήρθαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος όσων περιηγούνται στην Παλιά Πόλη των Χανίων.
Δυτικά των Νεωρίων θα βρείτε την Ακτή Μιαούλη, γνωστή και ως Κουμ Καπί (από το Τουρκικό Kum Kapisi που σημαίνει Πόρτα της Αμμου), την Ενετική πύλη που οδηγούσε στην παραλία. Στην περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν η συνοικία όπου διέμεναν οι σκλάβοι, ενώ στις μέρες μας είναι γεμάτη από εστιατόρια, καφετέριες και μπαρ.
Δίπλα στο Κουμ Καπί βρίσκονται τα Ταμπακαριά. Στα ισόγεια κτίσματα από πέτρα με τις κεραμιδένιες στέγες που βρέχονται από την θάλασσα, γινόταν η κατεργασία των δερμάτων. Αλλοτε εδώ υπήρχαν έως και 100 βυρσοδεψεία που απλώνονταν έως την γειτονική Αγία Κυριακή και είχαν ξεκινήσει να λειτουργούν από την εποχή της κυριαρχίας των Αιγυπτίων. Κάποια από τα κτίρια σταδιακά λειτουργούν ως πολυτελή μικρά ξενοδοχεία.
Το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου: Το τελευταίο νεώριο που κατασκεύασαν οι Ενετοί, το 1600, ήταν το Μεγάλο Αρσενάλι, το οποίο άρχισε να αναπλάθεται από το 1941. Σε αυτόν τον χώρο στεγάζεται από το 2002 το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου ένας οργανισμός που ερευνά, συνεργάζεται και δημιουργεί αρχιτεκτονικά γεγονότα, εκδόσεις, εκθέσεις, και γενικά δράσεις σχετικές με την αρχιτεκτονική. Είναι ανοιχτές στο κοινό και αξίζει να δείτε το πρόγραμμα για να παρακολουθήσετε αυτές που σας ενδιαφέρουν.
Τηλ. 28210 34200, https://c-a-m.gr/
+
Ο Ενετικός φάρος. Ο πολυφωτογραφημένος φάρος του λιμανιού των Χανίων έχει ύψος 21 μέτρα και η φωτοβολία του φτάνει τα 7 μίλια. Κατασκευάστηκε από τους Ενετούς στα τέλη του 16ου αιώνα και ανασκευάστηκε από τους Αιγυπτίους. Λειτουργούσε με πυρσό ως φρυκτωρία, μέχρι το 1839 που απέκτησε σύγχρονο μηχανισμό.
+
Η Δημοτική Αγορά των Χανίων. Στα όρια παλιάς και της νέας πόλης που άρχισε να κτίζεται στις αρχές του 20ου αι., βρίσκεται το εντυπωσιακό κτίριο της Δημοτικής Αγοράς που κατασκευάστηκε το 1913. Έχει σχήμα σταυρού, με είσοδο σε κάθε πλευρά της και ο στόχος ήταν να φιλοξενήσει καταστήματα και εμπόρους όλων των επαγγελμάτων. Δημιουργήθηκαν συνολικά 78 καταστήματα: νότια τοποθετήθηκαν τα μπακάλικα, βόρεια τα μανάβικα, ανατολικά τα κρεοπωλεία και δυτικά τα ψαράδικα.
Σήμερα παραμένουν κάποια από αυτά τα καταστήματα, αλλά έχουν προστεθεί και αρκετά τουριστικά μαγαζιά.
*
Οι τάφοι των Βενιζέλων. Για να απολαύσετε τη θέα των Χανίων από ψηλά θα ανεβείτε μέχρι τα «Φρούδια» για να επισκεφθείτε και τους τάφους των Βενιζέλων -του Ελευθερίου και του γιου του Σοφοκλή. Εκεί βρίσκεται και το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Γύρω από τους τάφους υπάρχει ένα μικρό πάρκο και η θέα προς τα Χανιά είναι πανοραμική. Προτιμήστε να έρθετε την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Moυσεία
Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Στεγάζεται από το 2022 σε δύο εντυπωσιακά κτίρια με συνολικό εμβαδόν περίπου 6.000 τ.μ. στην Χαλέπα. Φιλοξενεί στους εκθεσιακούς χώρους του περίπου 4.100 ευρήματα από όλες τις περιοχές των Χανίων και τη Γαύδο, από την Παλαιολιθική Εποχή έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Ανοιχτό: Δευτέρα-Κυριακή: 08:00-20:00, Τρίτη: κλειστό. Τηλ. 28210 23315.
Ναυτικό Μουσείο Κρήτης. Είναι το δεύτερο παλαιότερο στην Ελλάδα, μετά το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος στον Πειραιά, και δημιουργήθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό με σκοπό την προβολή της Ελληνικής ναυτικής παράδοσης και ιδιαίτερα της Κρητικής, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση και ανάπτυξη του νησιού. Δημιουργήθηκε το 1973 και στεγάζεται σε ένα επιβλητικό κτίριο στην είσοδο του Φρουρίου Φιρκά. Στους δυο ορόφους του εκτίθενται περί τα 2.500 αντικείμενα. Παράρτημα του Ναυτικού μουσείου λειτουργεί στα Βενετσιάνικα νεώρια όπου φιλοξενούνται ο παλιός φανός του λιμανιού και αντίγραφο μινωικού πλοίου που κατασκευάστηκε με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Τηλ. 28210 91875.
Βυζαντινή και μεταβυζαντινή συλλογή. Φιλοξενείται στο καθολικό της μονής του San Salvatore των Φραγκισκανών και παρουσιάζει ψηφιδωτά, μεταβυζαντινές τοιχογραφίες, επιτύμβιες παλαιοχριστιανικές επιγραφές και νομίσματα. Τηλ. 28210 96046.
Πού μένουμε
Casa Delfino Suites. Η ενετική έπαυλη του 17ου αιώνα με τη βοτσαλωτή αυλή στεγάζει έναν χώρο φιλοξενίας με εξαιρετική αισθητική. Αποτελείται από διαφόρων τύπων σουίτες, διακοσμημένες με καλόγουστα μοντέρνα και κλασικά έπιπλα που τους δίνουν ιδιαίτερο στυλ. Ξεχωρίζουν το όμορφο καθιστικό, το σαλόνι και το roof garden. Λειτουργεί ατμοσφαιρικό spa με χαμάμ και τζακούζι.
Halepa. Το νεοκλασικό κτίριο που στέγασε τη βρετανική πρεσβεία λειτουργεί ως πολυτελής χώρος φιλοξενίας. Τα δωμάτια και οι σουίτες είναι μοιρασμένα στο νεοκλασικό κτίριο και στη νέα πτέρυγα. Υπάρχει γυμναστήριο, εξωτερικό jacuzzi και κήπος με φοίνικες.
Casa Leone Boutique hotel. Πολυτελείς και πλήρως εξοπλισμένες σουίτες που στεγάζονται σε μια ανακαινισμένη βενετσιάνικη βίλα του 15ου αι. η οποία ήταν η κατοικία ενός πλούσιου Ενετού μουσικού της οικογένειας Leone. Υπάρχουν διάφοροι τύποι πλήρως εξοπλισμένων δωματίων, όμορφο αίθριο και κεντρικό μπαλκόνι με θέα στο λιμάνι.
Porto Veneziano. Κτισμένο στο παλιό λιμάνι, σε προνομιακή θέση με θέα στη θάλασσα και τη μαρίνα, διαθέτει 51 δωμάτια και 6 σουίτες διακοσμημένα με μοντέρνο στυλ ξενοδοχείου πόλης. Υπάρχει ωραίο αίθριο, σερβίρουν ελληνικό πρωινό και λειτουργεί a la carte εστιατόριο με κρητική δημιουργική κουζίνα.
Royal Sun. Μεγάλο ξενοδοχείο λίγο έξω από τα Χανιά, που προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη από τα superior δωμάτια και το εστιατόριο. Η διακόσμηση είναι μοντέρνα και τα δωμάτια έχουν μπαλκόνια. Υπάρχει πισίνα, γυμναστήριο, καθώς και εστιατόριο με δημιουργική Ελληνική κουζίνα.
La Maison Ottomane. Ένα πολύ ιδιαίτερο boutique hotel με ρομαντική διακόσμηση οθωμανικού στυλ και 3 σουίτες από 35-50 τ.μ., όλες διαφορετικές μεταξύ τους. Τα πολύχρωμα υφάσματα, τα σκαλιστά έπιπλα, τα κεριά και τα πορτατίφ με τον χαμηλό φωτισμό τις κάνουν ιδιαίτερα ατμοσφαιρικές.
