Αμφιθεατρικά κτισμένη σε υψόμετρο 600 στους πρόποδες του Χολομώντα, χαρακτηρισμένη από το 1987 ως Ιστορικός Οικισμός, διαφυλάσσει τους θησαυρούς της -κτίρια κηρυγμένα ως Έργα Τέχνης και ως παραδοσιακά. Χάρη στις θαυμάσιες και συστηματικές αναστηλώσεις που έχουν γίνει, ξαναζεί στον 21ο αιώνα γεμάτη χρώμα και ζωντάνια, προσπαθώντας να διατηρήσει αδιάσπαστο το νήμα που τη συνδέει με το σπουδαίο της παρελθόν.
Η Αρναία κατέχει τον τίτλο του ομορφότερου οικισμού της Χαλκιδικής και είναι ολοζώντανη, με κατοίκους που φημίζονται για την πειρακτική διάθεση και την έφεσή τους στο τραγούδι. Η χορωδία της Αρναίας, άλλωστε, που ιδρύθηκε το 1983, είναι φημισμένη και έχει κάνει πολλές εμφανίσεις σε φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Θαυμαστή αρχιτεκτονική
Η Λιαρίγκοβα, που μετονομάστηκε σε Αρναία το 1928, συνοικίστηκε στα τέλη του 15ου – αρχές του 16ου αιώνα από εργάτες μοναχούς του μετοχίου της μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Όρους.
Άκμασε τον 18ο αιώνα και έγινε πρωτεύουσα της μεταλλευτικής ομοσπονδίας των Μαντεμοχωρίων.
Αρβανίτες, Ηπειρώτες και ντόπιοι μάστορες κατασκεύασαν με πέτρα και ξύλο τα θαυμαστά Αρναιώτικα σπίτια: Βαμμένα με κίτρινα, λουλακί, κεραμιδί χρώματα, αποτελούν υποδείγματα αρχιτεκτονικής της βόρειας Μακεδονίας που αξίζει να θαυμάσεις από κοντά περπατώντας στα καλντερίμια.
Επίκεντρο του οικισμού είναι το «Παζάρι», όπως λεγόταν παλιά, με καφέ, ταβέρνες και δημόσιες υπηρεσίες. Από τον μεγάλο πλάτανο κυλά κρυστάλλινο νερό και η παράδοση θέλει όποιος το πιεί να παντρευτεί Αρναιώτη, ή Αρναιώτισσα.
Ο γεμάτος μαγαζιά κεντρικός δρόμος θα σε φέρει μπροστά στο πιο καλοχτισμένο σχολείο του 19ου αιώνα στη Χαλκιδική, την τότε «αστική σχολή Λιαριγκόβης». Εκεί στεγάζεται από το 1990 το δημαρχείο. Κολλημένο επάνω του υψώνεται το καμπαναριό του 1889, το σύμβολο της Αρναίας, και δίπλα του βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου.
Για να μπουν στον Αγιο Στέφανο οι άνθρωποι παλιά περνούσαν μέσα από το καμπαναριό. Τώρα μπαίνεις από το προαύλιο και διαπιστώνεις πώς επιβεβαιώνεται η ρήση «ουδέν κακόν αμιγές καλού»: Ο ναός κτίστηκε το 1812, κάηκε το 1821 και ξανακτίστηκε, αλλά το 2005 πήρε και πάλι φωτιά. Ενώ ξαναφτιαχνόταν, το 2006, ανακαλύφθηκαν από τη 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων τα ερείπια τριών προηγούμενων. Ενός παλαιοχριστιανικού, του 4ου ή 5ου αιώνα, ενός βυζαντινού, του 10ου -11ου αιώνα με σημαντικές αγιογραφίες, και του μεταβυζαντινού ναού που είχε κτιστεί πριν το 1812.
Δώρο θεού, όπως λένε οι κάτοικοι.
Αλλα αξιοθέατα
– Το Ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο. Στεγάζεται στο λεγόμενο Γιατράδικο, ένα αξιοθαύμαστο κτίριο που θεωρείται το παλαιότερο της Χαλκιδικής (β’ μισό 18ου-αρχές 19ου αι.) και είναι χαρακτηρισμένο ως Έργο Τέχνης. Το μουσείο είναι χωρισμένο σε θεματικές ενότητες. Περιλαμβάνει χιλιάδες κειμήλια και παλιά αντικείμενα καθημερινής χρήσης που έχουν δωρίσει οι κάτοικοι.
–Το μουσείο υφαντικής. Η Αρναία υπήρξε σπουδαίο κέντρο υφαντικής τέχνης. Στην οικία της Γιαννούδενας (1870), θα θαυμάσετε αρναιώτικα χαλιά, «μπάντες» για τον τοίχο και άλλα υφαντά μαζί με τον αργαλειό, τα νήματα, τις βαφές και τα εργαλεία του.
-Το άλσος της Αγίας Παρασκευής. Εκτείνεται σε 50 στρέμματα κα είναι γεμάτο δρυς. Περιλαμβάνει καφέ, εστιατόριο και την ομώνυμη εκκλησία που έχει κτιστεί στις αρχές του 20ου αιώνα.
+
Διαμονή
Αρχοντικό Χοροστάσι. Ξενώνας σε αναστηλωμένο κτίριο του 1896. Τα δωμάτια συνδυάζουν πέτρα και ξύλο και έχουν παραδοσιακή λιτή διακόσμηση.
Δίκλινο από 70 ευρώ.
+
Φαγητό
Μπακατσιάνος. Μέσα στο άλσος της Αγίας Παρασκευής, λειτουργεί 18 χρόνια. Δημοφιλή πιάτα είναι το αγριογούρουνο στιφάδο, ο μαύρος χοίρος με δαμάσκηνα, ο τραχανάς με αγελαδινό γάλα, τα τηγανητά βασιλομανίταρα. Έχει 45 ετικέτες κρασιών και χύμα κρασιά από την περιοχή. Δοκιμάστε το τσίπουρο από μέλι που το λένε μουντοβίνα και είναι Π.Γ.Ε. ορεινής Χαλκιδικής.
Από 20-25 ευρώ/άτομο.
Τηλ. 23720 22750, www.bakatsianos.gr
Μαγεμένο δάσος. Οικογενειακή ταβέρνα στο Νεοχώρι, κοντά στην Αρναία, με εσωτερικό παιδότοπο και άλογα για βόλτα. Εδώ θα απολαύσετε το περίφημο ψωμί φτιαγμένο με οινόπαστα στον ξυλόφουρνο. Επίσης, κοντοσούβλι, εξοχικό, σταβλίσια μπριζόλα.
Από 15-20 ευρώ/άτομο.
Τηλ. 694 7209904
*
Απόσταση
Η Αρναία απέχει 72 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.
*Δημοσιεύτηκε στο ΔΙΑΚΟΠΕΣ, στο αφιέρωμα 20 χωριά κρυμμένοι θησαυροί στην Ελλάδα / τεύχος Δεκεμβρίου 2023
