Ο πιο συνηθισμένος χαρακτηρισμός της είναι «Μπαλκόνι του Πηλίου». Ωστόσο, δεν είναι μόνο η θέα στον Παγασητικό και η απόλυτη ένταξή της στο φυσικό περιβάλλον που την χαρακτηρίζουν. Κηρυγμένη από το 1980 ως «Διατηρητέος Παραδοσιακός Οικισμός», με εντυπωσιακά πυργόσπιτα και αρχοντόσπιτα βορειοελλαδίτικου τύπου, μνημειακές εκκλησίες κι ένα δίκτυο καλντεριμιών που θεωρείται ιστορικό μνημείο, η Μακρινίτσα συνοψίζει όσα μπορεί κανείς να ζητήσει από έναν αυθεντικό ταξιδιωτικό προορισμό του Πηλίου.
Προτάσεις για όλα όσα θα κάνετε στη Μακρινίτσα
Αν ανήκετε σε εκείνους που δεν το παίρνουν απόφαση να περπατήσουν στα καλντερίμια του οικισμού μπορείτε, όπως οι περισσότεροι τουρίστες, να φτάσετε μέχρι την κεντρική πλατεία του Αϊ Γιάννη, να καθίσετε για καφέ ή φαγητό, να χαζέψετε τη θέα στον Βόλο και τον Παγασητικό και να φύγετε. Έτσι, όμως δε θα γνωρίσετε πραγματικά τη Μακρινίτσα. Βλέπετε, για να συμβεί αυτό θα πρέπει να κάνετε μερικές υπερβάσεις. Να μην πτοηθείτε από το μποτιλιάρισμα στη χαρακτηρισμένη ως «Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους» και κατάφυτη πλατεία Μπράνη, να μη σας ξενίσουν τα τουριστικά μαγαζιά στην είσοδο του κεντρικού δρόμου του χωριού και κυρίως να αποφασίσετε ότι θα περπατήσετε πολύ.
Η θέση της Μακρινίτσας ανάμεσα στο Μέγα Ρέμα και στο λόφο του Σαρακηνού υπαγόρευσε μια κάθετη πυκνή δόμηση με αμφιθεατρική ανάπτυξη σε υψομετρική διαφορά που φθάνει τα 500 μ., γεγονός σπάνιο για παραδοσιακό οικισμό. Το χωριό είναι απόλυτα ενταγμένο στο φυσικό περιβάλλον. Όσο για τη θέα που προσφέρει είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Και για την ιστορία να πούμε εδώ, ότι το χαρακτηρισμό «μπαλκόνι του Πηλίου» τον έδωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, όταν επισκέφθηκε το χωριό το 1934.
Χαρακτηρισμένη με Π.Δ. από το 1980 ως «Διατηρητέος Παραδοσιακός Οικισμός» απολύτου προστασίας (όπως η Βυζίτσα και οι Πινακάτες), με εξαιρετική αρχιτεκτονική φυσιογνωμία, η Μακρινίτσα ανέπτυξε μια οικονομία μικρής κλίμακας και κέρδισε ένα σημαντικό στοίχημα: παρά την τουριστική ανάπτυξη, οι κάτοικοί της δεν εγκατέλειψαν τον τόπο και τις παραδοσιακές τους δραστηριότητες, όπως η καλλιέργεια της ελιάς και η κτηνοτροφία.
Βόλτα στις συνοικίες
Με αφετηρία την πλατεία μπορείτε να ξεκινήσετε ακτινωτά την περιήγησή σας στις ωραίες γειτονιές της Μακρινίτσας.
Κεντρικής πλατείας-Αγίου Ιωάννη: Το καλντερίμι με τα μαγαζιά θα σας φέρει στην κεντρική πλατεία (το Παζάρι, όπως το έλεγαν), με την μαρμάρινη κρήνη που ονομάζεται Λιοντάρια, ή Αθάνατο νερό λόγω της πολύ καλής ποιότητάς των υδάτων της. Κατασκευασμένη το 1809, η γούρνα της έχει σχήμα πέταλου και 7 λιονταρόμορφους χάλκινους κρουνούς. Πλάι της βρίσκεται η εκκλησία του Αϊ-Γιάννη του Πρόδρομου (1792) με υπέροχα λιθανάγλυφα του λαϊκού γλύπτη Θεοδόσιου και δίπλα σε αυτήν το φημισμένο καφενείο του Θεόφιλου: Πληρώνοντας, όπως συνήθιζε, για το φαγητό και τον ύπνο του με τα έργα του, ο φημισμένος λαϊκός καλλιτέχνης Θεόφιλος Χατζημιχαήλ ζωγράφισε τον ανατολικό τοίχο του το 1910-11 αναπαριστώντας τον Κατσαντώνη και τα παλικάρια του σε υπαίθριο γλέντι. (Ανοιχτό έως τις 6 το απόγευμα).
Της Παναγίας: Πίσω από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη ξεκινάει το καλντερίμι προς το εκκλησιαστικό συγκρότημα που αποτέλεσε τον πυρήνα της Μακρινίτσας και είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατά της. Περιλαμβάνει το λεγόμενο Δεσποτικό -που είναι η μοναδική δίπατη εκκλησία στο Πήλιο και φιλοξενεί τους ναούς των Αγίων Πάντων και του Αγίου Νικολάου-καθώς και τον μικρό ναό των Αγίων Πάντων. Ξεχωρίζει επίσης το καμπαναριό, που διακρίνεται από πολλά σημεία του οικισμού.
Στη μεγάλη λιθόστρωτη αυλή υψώνεται και η εκκλησία της Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίας), πολύ κοντά στον χώρο όπου βρισκόταν η σπουδαία μονή Οξείας Επισκέψεως που ιδρύθηκε το 1215 αλλά μετά το 1700 καταστράφηκε από κατολίσθηση. Κτισμένη το 1767 και πλήρως ανακαινισμένη το 1963, διαφυλάσσει πολλά αξιόλογα λιθανάγλυφα από την παλιά μονή, καθώς και ένα σπάνιο στην Ελλάδα γλυπτό που παριστάνει όρθια την Παναγία με ανασηκωμένα χέρια (Πλατυτέρα), έχοντας στον λαιμό της ένα στρογγυλό μενταγιόν με τον μικρό Χριστό που την ευλογεί.
Της Αγίας Τριάδας: Συνεχίζοντας ευθεία από την κεντρική πλατεία θα περάσετε από την πλατεία Ευεργετών και Ηρώων και την κρήνη στο Βρυσούλι. Εάν κατηφορίσετε προς τα αριστερά στη διασταύρωση πριν από την κρήνη, θα βρεθείτε στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, με λαϊκές ζωγραφιές του Δημήτρη Παγώνη.
Στην Κουκουράβα: Η νοτιότερη συνοικία της Μακρινίτσας δημιουργήθηκε μετά το 1600. Τα αρχοντόσπιτα και ο αμυντικός πύργος της μαρτυρούν την οικονομική ευμάρεια των κατοίκων από τη βυρσοδεψία. Στο διάσελο που θα βρείτε στο κεντρικό καλντερίμι που τη διασχίζει, ενώνονται οι δύο ρεματιές Πατουσιά και Μέγα Ρέμα και είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία του χωριού. Στην πορεία σας θα συναντήσετε την εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής (1737) και θα χαρείτε τη θέα προς τη θάλασσα και τον Βόλο.
Το καλντερίμι εκτείνεται μέχρι τον κοινοτικό δρόμο κι απέναντι ξεκινάει μονοπάτι για μια όμορφη βόλτα στο Μέγα Ρέμα. Εκεί λειτουργούσαν ντριστέλες (νεροτριβές) για το πλύσιμο των χαλιών και των μάλλινων και υπάρχουν ερείπια από τα παλιά βυρσοδεψεία (ταμπαχανάδες). Στο Μέγα Ρέμα υπήρχαν συνολικά 17 πέτρινα τοξωτά γεφύρια. Άλλες γειτονιές για περιήγηση είναι της Μεταμόρφωσης και του Αγίου Γεωργίου.
Η θαυμαστή αρχιτεκτονική της Μακρινίτσας
Τα βορειοελλαδίτικου τύπου αρχοντικά σπίτια φθάνουν έως και τους 4 ορόφους και κατασκευάστηκαν τον 18ο και 19ο αιώνα. Έχουν φρουριακή διαμόρφωση, λίγα σιδερόφρακτα παράθυρα στο ισόγειο που γίνονται περισσότερα στους επάνω ορόφους και το τμήμα του τελευταίου ορόφου προεξέχει, σχηματίζοντας το σαχνισί. Κύρια χαρακτηριστικά τους αποτελούν οι πολεμίστρες, οι βαριές εξώπορτες με αμπάρες και οι καταχύστρες (ή ζεματίστρες). Το μεσοπάτωμα με τα τζάκια χρησίμευε για διαμονή τον χειμώνα, ενώ ο οντάς στον τρίτο όροφο χρησιμοποιούνταν για να μένει η οικογένεια το καλοκαίρι.Από τα πιο σπουδαία αρχοντικά της Μακρινίτσας είναι των Μουσλή και Ξηραδάκη (από τα πρώτα που ανακαίνισε ο ΕΟΤ), του Βατσαρέα-Μαυράκη, του Τοπάλη.
Στη συνοικία Κουκουράβα υπάρχει ο αμυντικός πύργος του Σκοτεινιώτη και στη συνοικία Αγία Τριάδα ο πύργος των Αξελών -ιδιοκτησίας Κωνσταντινίδη. Και οι δυο αποτελούν σπουδαία δείγματα της λεγόμενης «πρώιμης» αρχιτεκτονικής του Πηλίου και είναι κτισμένοι κατά τον 17ο με 18ο αιώνα.Χαρακτηριστικές είναι και οι τουλάχιστον 45 αναπαλαιωμένες πέτρινες και μαρμάρινες κρήνες του χωριού διατηρητέες ως «Ιστορικά Μνημεία».
Τα καλντερίμια
Το λιθόστρωτο δίκτυο της Μακρινίτσας που ενώνει μεταξύ τους γειτονιές και σπίτια, έχει χαρακτηριστεί και αυτό ως «Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο». Τα κατασκεύασαν με χώμα και πέτρα παλιοί μαστόροι που κατάγονταν από την Ήπειρο, με τέτοιο τρόπο ώστε οι άνθρωποι και τα ζώα να μην γλιστρούν στον πάγο και να μη γεμίζουν λάσπη από τη βροχή. Το φάρδος τους είναι όσο ένα άλογο με τα φορτώματά του και το σκαλοπάτι τους όσο ένας μέσος ανδρικός διασκελισμός.
Το μυστικό για να περπατήσετε με άνεση λέγεται «πασουμάκι» και είναι η πέτρα που προεξέχει στα σκαλοπάτια των καλντεριμιών. Ο τρόπος είναι απλός: αρκεί να φοράτε μαλακά παπούτσια, να τοποθετείτε την καμάρα του ποδιού σας επάνω στο «πασουμάκι» και να ακολουθείτε το διασκελισμό που «υπαγορεύει» το ίδιο το καλντερίμι.
*Λόγω των πλημμυρών του Σεπτεμβρίου του 2023, τα μονοπάτια γύρω από τη Μακρινίτσα, που είναι από τα ωραιότερα στο Πήλιο, έχουν υποστεί καταστροφές και θα πρέπει να ρωτήσετε αν έχουν επισκευαστεί.
Βυζαντινό Μουσείο Μακρινίτσας «Οξεία Επίσκεψις»
Το μουσείο Βυζαντινής Τέχνης και Πολιτισμού βρίσκεται στην πλατεία του οικισμού και φιλοξενεί πλήθος εκκλησιαστικών κειμηλίων -εικόνες, σκεύη, έργα του Θεόφιλου, μαρμαρόγλυπτα, άμφια, ξυλόγλυπτα, επιταφίους, παλαίτυπα. Προέρχονται από τις πολλές εκκλησίες της Μακρινίτσας που είναι όλες διακοσμημένες με λαϊκά λιθανάγλυφα και αξιόλογες αγιογραφίες. Οργανώνονται επίσης περιοδικές εκθέσεις. Ανοιχτό Δευτέρα- Κυριακή 10:00-18:00, τηλ.: 24280 90016. Δείτε την Εικονική περιήγηση.
