Ο Πύργος Καλλίστης με το μεσαιωνικό του κάστρο είναι ένα χωριό-κόσμημα που περιβάλλεται από εκκλησάκια και αμπελώνες με τις χαρακτηριστικές Σαντορινιές αμπελιές (έχουν σχήμα κουλούρας και φύονται χαμηλά στο ηφαιστειακό έδαφος). Βγήκε από την αφάνεια τα τελευταία 10-12 χρόνια και οι επενδυτές βρήκαν νέο … πεδίο δόξης λαμπρό εκτός καλντέρας επενδύοντας στη δημιουργία μικρών πολυτελών ξενοδοχεία με σουίτες, καθώς και σε μεγάλες ιδιωτικές βίλες στα περίχωρα. Οι ιδιοκτήτες παραδοσιακών εστιατορίων αναβάθμισαν τους χώρους τους, ενώ άνοιξαν και νέα στέκια εντός ή εκτός κάστρου.
Ετσι, όσοι έχουν στο μυαλό τους την εικόνα του Πύργου όπως ήταν παλιά, στη διάρκεια της καλοκαιρινής σεζόν θα εκπλαγούν βλέποντας πούλμαν να κατεβάζουν σωρηδόν τουρίστες και τα στενά να πλημμυρίζουν με Ελληνες και ξένους επισκέπτες.
Εδώ που τα λέμε, ο Πύργος αξίζει αυτή τη (συνετή μέχρι στιγμής) ανάπτυξη. Και ειδικά την άνοιξη είναι πανέμορφος. Αυτά που μπορείς να κάνεις είναι πολλά: Θα ανέβεις στο κάστρο για να δεις τις εκκλησίες του και να θαυμάσεις το ηλιοβασίλεμα προς το ηφαίστειο στο βάθος του ορίζοντα. Θα εξερευνήσεις τα σοκάκια με τα κυκλαδίτικα και νεοκλασικά κτίρια. Θα επισκεφθείς την Εκκλησιαστική Συλλογή της Αγίας Τριάδας. Θα καθίσεις για καφέ και φαγητό στην πλατεία με τα ωραία μαγαζιά, ή στα δρομάκια του κάστρου, όπου υπάρχουν και καταστήματα με είδη δώρων. Και, αν προλάβεις, θα επισκεφθείς τη μονή του Προφήτη Ηλία που υψώνεται επιβλητική επάνω από τον Πύργο.
Το χωριό απέχει μόλις 7,5 χλμ. από τα Φηρά και έχει χαρακτηριστεί ως Διατηρητέο Μνημείο από το 1995. Κτισμένο στους πρόποδες του βουνού του Προφήτη Ηλία, ξεχωρίζει από μακριά όταν κάνεις διαδρομές προς το λιμάνι, το Μεγαλοχώρι, το Ακρωτήρι, τις παραλίες της Περίσσας και του Περίβολου.
Χάρη στους μόνιμους κατοίκους του -που ασχολούνται με τον τουρισμό, τα μαγαζιά τους, τα αμπέλια, τις αγροτικές δουλειές-, είναι από τα μέρη της Σαντορίνης που παραμένουν όλο ζωή, χειμώνα και καλοκαίρι.
Όταν ο Πύργος … παίρνει φωτιά
Ένα έθιμο που ξεκίνησε πριν από περίπου 30 χρόνια έκανε τον Πύργο ιδιαίτερα δημοφιλή τη Μεγάλη Παρασκευή του Πάσχα. Λίγα λεπτά πριν ξεκινήσει η πομπή του Επιταφίου από την εκκλησία της Παναγίας στο κάστρο, οι νέοι και τα παιδιά του χωριού ανάβουν τα χιλιάδες τενεκεδάκια που έχουν τοποθετήσεις από τις προηγούμενες ημέρες στα παραπέτα και τις ταράτσες.
Οι φωτιές και οι καπνοί που υψώνονται στον ουρανό κάνουν τον Πύργο να μοιάζει σαν να φλέγεται και το φαντασμαγορικό θέαμα είναι ορατό από πολλά σημεία του νησιού.
Το καστέλι
Ήταν ένα από τα πέντε που έφτιαξαν οι Ενετοί τον 15ο αιώνα (τα υπόλοιπα ήταν του Ακρωτηρίου, του Σκάρου, του Αγίου Νικολάου στην Οία και του Εμπορείου). Ακολουθούσε τον τύπο του οχυρού οικισμού με μεταγενέστερο περίβολο: γύρω από τον πυρήνα -στο κέντρο του οποίου αρχικά υπήρχε πύργος και αργότερα εκκλησία-, οργανώθηκε οχυρωματικός περίβολος που τον σχημάτιζαν οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών.
Στην αρχική του μορφή ο οικισμός εντός του κάστρου είχε συμπαγή, οικοδομικό ιστό και φρουριακή δομή. Η ακριβής μορφή του, πάντως, δεν είναι γνωστή. Δεν αποκλείεται να ξεκίνησε πρώτα ως μοναστηριακό συγκρότημα γύρω από την εκκλησία της Παναγίας.
Μελετώντας την οργάνωση των σπιτιών καταλαβαίνει κανείς ότι υπήρχε πολύ μεγάλη ομοιότητα με του καστελιού στον Σκάρο (στο Ημεροβίγλι) κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα. Τα σπίτια ήταν στενά και επιμήκη με κοινό μεσότοιχο, πάνω στον οποίο στηριζόταν ένας κυλινδρικός θόλος, και ήταν διώροφα ή τριώροφα.
Η μοναδική είσοδος του κάστρου στο δυτικό τμήμα της περιμέτρου του έκλεινε τη νύχτα, ή όταν εμφανιζόταν κίνδυνος επιδρομής. Επάνω από την είσοδο υπήρχε η καταχύστρα που την έλεγαν «πολεμίστρα», ή «φόνισσα».
Όταν πέρασε ο κίνδυνος των πειρατικών επιδρομών, ο οικισμός επεκτάθηκε έξω από το κάστρο και αυτό είχε ως συνέπεια τα εξωτερικά κτίρια που αποτελούσαν το «περιτείχισμα» να ανοίξουν προς τα έξω αποκτώντας πόρτες, παράθυρα και προσκτίσματα πολλά από τα οποία είχαν την μορφή στεγασμένων εξωστών –τα λεγόμενα ηλιακά.
Η πυκνοκατοικημένη συνοικία που δημιουργήθηκε εκτός του κάστρου ονομάστηκε Ξέπορτο. Σ’ αυτήν λειτούργησε από τις αρχές ως τα μέσα του 19ου αιώνα η πρώτη Σχολή Θήρας, σ’ ένα μεγάλο κτίριο γνωστό ως Πέρα Σχολειό.
Στις μέρες μας ένας λιθόστρωτος δρόμος χωρίζει το καστέλι από τα νεότερα κτίσματα του οικισμού.
Ενας περίπατος στο κάστρο
Όποια διαδρομή και αν ακολουθήσετε μέσα στο χωριό, θα καταλήξετε στην πύλη του καστελιού. Μπροστά απ’ αυτήν υπάρχει ένα μικρό πλάτωμα με βοτσαλωτό δάπεδο και ωραία θέα, όπου βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Ο μικρός αυτός χώρος ήταν άλλοτε η κεντρική πλατεία του Πύργου. Από την πύλη περνάτε στον εσωτερικό «δακτύλιο» του μεσαιωνικού οικισμού.
Ανηφορίζοντας προς τα δεξιά φτάνετε σε ένα άνοιγμα όπου μια πλατιά σκάλα οδηγεί στην κεντρική εκκλησία της Παναγίας. Αν συνεχίσετε την πορεία σας θα διατρέξετε τον εσωτερικό δακτύλιο, το νοτιοανατολικό τμήμα του οποίου διατηρεί εν μέρει την αίσθηση του περίκλειστου δημόσιου χώρου.
Στο κέντρο του κάστρου δεσπόζει η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου και μια πλατεία με απεριόριστη θέα. Απέναντι από την Παναγία βρίσκεται ο ναός της Αγίας Τριάδας, ο οποίος φιλοξενεί τη Συλλογή Εικόνων και Κειμηλίων.
Η πορεία σας συνεχίζεται ανάμεσα στις δυο εκκλησίες όπου βρίσκεται ένα μικρό τριγωνικό πλάτωμα. Λίγο παρακάτω θα περάσετε από ένα «διαβατικό» στην αρχή του οποίου υπάρχει μια σκάλα που οδηγεί στο μεγάλο πλάτωμα το οποίο ορίζει το βόρειο άκρο του κάστρου. Από εκεί θα βγάλετε πολύ ωραίες πανοραμικές φωτογραφίες, ειδικά την ώρα του δειλινού.
+
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Από τις πολλές εκκλησίες και ξωκλήσια που υπάρχουν στον Πύργο και στα περίχωρά του ξεχωρίζουν:
Τα Εισόδια της Θεοτόκου. Είναι η μεγαλύτερη και μια από τις σπουδαιότερες εκκλησίες στο νησί. Χρονολογείται στον 17ο αιώνα. Αξιόλογο είναι το τέμπλο της με ολόγλυφες μορφές Αγίων που συμπλέκονται με φυτικό διάκοσμο. Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, σύμφωνα με το έθιμο, στολίζεται ο Επιτάφιος, γίνεται η περιφορά και στη συνέχεια ο κόσμος ψάλλει τα εγκώμια της Θεοτόκου καθ’ οδόν προς το Θεοτοκάκι.
Η Αγία Τριάδα. Υψώνεται στο κέντρο του κάστρου και έχει κτιστεί σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ήταν γυναικείο μοναστήρι και μετόχι της μονής του Προφήτη Ηλία. Καταστράφηκε με το σεισμό του 1956 και αργότερα αναστηλώθηκε. Εδώ λειτουργεί η Εκκλησιαστική Συλλογή Πύργου.
Το Θεοτοκάκι. Είναι στο βόρειο τμήμα του κάστρου και θεωρείται μια από τις πιο παλιές εκκλησίες της Σαντορίνης (14ος αιώνας). Ανακαινίστηκε το 1663 και έχει τέμπλο εξαιρετικής τέχνης. Ο ναός ανήκει στον σπάνιο τύπο των μικρών, τετράγωνων ναών με τρούλο. Γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ πανηγύρι οργανώνεται στα εννιάμερα της Παναγίας.
+
>>Ο Προφήτης Ηλίας
Από το σημείο όπου βρίσκεται το μοναστήρι η θέα είναι συγκλονιστική. Υψώνεται επάνω από τον Πύργο στα 567 μ., κτίστηκε μεταξύ 1711-1724 και ήταν ανδρική μονή. Στο σημείο προϋπήρχαν δυο ξωκλήσια του 15ου και του 16ου αι. αφιερωμένα στον Προφήτη Ηλία και στην Υπαπαντή. Το καθολικό είναι ο ναός του Προφήτη Ηλία του Θεσβίτη, σε ρυθμό εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο, που συνδέεται με τα παρεκκλήσια της Υπαπαντής και της Αγίας Τριάδας. Υπάρχουν και άλλες δύο εκκλησίες: του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Λειτουργεί, επίσης, μουσείο με εκθέματα λαογραφικού και εκκλησιαστικού περιεχομένου.
Εάν βρεθείτε στο νησί το Πάσχα αξίζει να έρθετε στο μοναστήρι το βράδυ της Ανάστασης για να απολαύσετε την κατανυκτική τελετή που γίνεται χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.
>>Οινοποιεία και αμπελώνες
Ο Πύργος περιβάλλεται από αμπελώνες. Δυο φημισμένα οινοποιεία κτισμένα επάνω στην καλντέρα βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής: Είναι το Venetsanos και το Santo Wines.
Πολύ κοντά είναι και το οινοποιείο Χατζηδάκη.
*
Διαμονή
Voreina Gallery Suites. Το πρώτο πολυτελές boutique hotel που άνοιξε στον Πύργο η οικογένεια Ζώρζου, έχει μοναδική αρχιτεκτονική, εξαιρετική αισθητική, έργα τέχνης, πισίνες σε κάθε μια από τις 9 σουίτες και υπέροχη θέα.
Zannos Μέλαθρον. Το εμβληματικό ξενοδοχείο του Πύργου που λειτουργεί πολλά χρόνια, προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Στεγάζεται στο μέγαρο του Μιχαήλ Ζάννου, γαιοκτήμονα και καραβοκύρη, το οποίο κτίστηκε τον 18ο αι. σε κεντρικό σημείο του οικισμού. Ολες οι σουίτες είναι διακοσμημένες με γούστο, συνδυάζοντας το κλασικό με το μοντέρνο στυλ. Υπάρχει πισίνα, λειτουργεί γκουρμέ εστιατόριο, έχουν συλλογή πούρων, γίνεται οινογνωσία και οργανώνονται ιδιωτικά δείπνα. Διαθέτουν και δικό τους αμπελώνα.
Art Hotel Santorini. Τα κόκκινα χρώματα στην πισίνα, τις ομπρέλες και τις ξαπλώστρες, και τα έργα μοντέρνας τέχνης στους εσωτερικούς χώρους κάνουν αυτό το boutique hotel της Aqua Vista να ξεχωρίζει. Οι σουίτες έχουν πολύ ωραίο ντιζάιν, τζακούζι ή πισίνες και στο μπαλκόνι τους οργανώνονται private dinings. Λειτουργεί γκαλερί και διοργανώνονται εκθέσεις.
Luna Santorini Suites. Τέσσερις μίνιμαλ αισθητικής και πλήρως εξοπλισμένες σουίτες σε ένα μικρό συγκρότημα κάτω από το καστέλι. Ξεχωρίζει η σουίτα Canava των 120 τ.μ. Υπάρχει εξωτερικό τζακούζι και προσφέρονται πολλές υπηρεσίες.
Aegean Blue Suites. Πέντε σουίτες με μίνιμαλ νησιώτικη αρχιτεκτονική, που προσφέρουν απόλυτη ιδιωτικότητα, έχουν δικές τους πισίνες και τζακούζι.
Santorini Heights. Συγκρότημα με 4 πολύ ωραία διακοσμημένες και εξοπλισμένες βίλες σε περιοχή Natura, κοντά στον Πύργο που προσφέρουν απίθανη θέα από ψηλά.
Alunia Incognito adults only. Πολυτελείς σουίτες με μίνιμαλ κυκλαδίτικη διακόσμηση, πισίνες και υπέροχη θέα. Δεν δέχονται παιδιά.
Alleys All-Suite Hotel & Spa. Σουίτες διαφορετικών κατηγοριών και μια μεζονέτα, που έχουν δικές τους πισίνες. Προσφέρονται υπηρεσίες ευεξίας.
*
Φαγητό
Καντούνι. Δημοφιλές παραδοσιακό καφενείο-μεζεδοπωλείο στην πλατεία του Πύργου με μακρά ιστορία, και καλόγουστη διακόσμηση. Σερβίρει πιάτα δημιουργικής ελληνικής κουζίνας
Τηλ. 22860 33474
Βrusco-wine-coffee- deli. Πολύ ωραίο στέκι στην πλατεία του Πύργου. Λειτουργεί από το πρωί έως αργά το βράδυ και σερβίρει από καφέ και πρωινό, μέχρι κρασί με ποικιλία. Στην κάβα τους υπάρχουν επιλεγμένοι οίνοι από το νησί και στις προθήκες πολλά τοπικά προϊόντα.
Τηλ. 22860 30944
Pyrgos restaurant. Η νεότερη γενιά της οικογένειας, κάνοντας σημαντικές επενδύσεις, μετέτρεψε το απλό εστιατόριο ελληνικής κουζίνας, σε … υπερπαραγωγή. Πλέον διοργανώνει δεξιώσεις και private dining, διαθέτει ελικοδρόμιο -αφού προσφέρει υπηρεσίες μεταφοράς με ελικόπτερο-, και έχει μεγάλο πάρκινγκ για τα πούλμαν. Το all day restaurant του συγκροτήματος προσφέρει υπέροχη θέα και γεύσεις Μεσογειακής κουζίνας.
Τηλ. 22860 31346
Franco΄s café, στο κάστρο. Το ιστορικό καφέ-μπαρ-εστιατόριο που λειτουργούσε στην καλντέρα των Φηρών παίζοντας κλασική μουσική, έχει μετακομίσει εδώ και χρόνια στον Πύργο. Διαθέτει πολύ όμορφο μικρό εσωτερικό χώρο, προσφέρει υπέροχο ηλιοβασίλεμα από την ταράτσα του και, φυσικά, εξαιρετικά ακούσματα.
Τηλ. 22860 33957
Στην Εξω Γωνιά
Μεταξύ μας. Φημισμένο εστιατόριο-μεζεδοπωλείο με αυθεντικές συνταγές από τη Σαντορίνη και την Κρήτη (γενέτειρα των ιδιοκτητών), φτιαγμένες με ολόφρεσκα υλικό και πολύ ωραίοι χώροι στο σοκάκι και την ταράτσα μιας γειτονιάς του οικισμού, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Χαράλαμπου. Θα δοκιμάσετε, μεταξύ άλλων τα φημισμένα τους πιάτα που είναι η φάβα, η λευκή μελιτζάνα στο φούρνο, το φιλέτο με σάλτσα Vinsanto και το χοιρινό μπριζολάκι με σάλτσα πορτοκαλιού και οφτή πατάτα.
Τηλ. 22860 31323
